Podczas poniedziałkowego szczytu przywódców państw Paktu Północnoatlantyckiego pomiędzy strategicznymi decyzjami dotyczącymi rywalizacji z Rosją i Chinami była również omawiana kwestia stabilizacji regionu Bałkanów Zachodnich.
W szczególności dużo uwagi zajęła kwestia Bośni i Hercegowiny, która jest państwem pozostającym pod kuratelą międzynarodową oraz jedynym krajem tej części Bałkanów (po akcesji Albanii i Macedonii Północnej) aspirujących do przyszłego członkostwa w Sojuszu.
Bośnia i Hercegowina jest objęta planem na rzecz członkostwa (the Membership Action Plan – MAP).
Problemy ze zbliżeniem BiH z NATO
Kwestie stabilizacji w regionie Bałkanów Zachodnich można rozpatrywać również w szerszym geopolitycznym kontekście. Niedokończony proces integracji z NATO oraz Unią Europejską powoduje, że inne mocarstwa regionalne jak Rosja, Turcja czy w ujęciu globalnym Chiny chcą budować swój przyczółek polityczny, gospodarczy i militarny w regionie, który jest otoczony przez Unię Europejską.
Wszelkie procesy destabilizacyjne mają negatywne skutki dla państw wspólnoty euroatlantyckiej, które zaangażowały się instytucjonalnie w proces odbudowy państw byłej Jugosławii po wojnie z lat 90.
Akcesja BiH do NATO będzie trudnym procesem ponieważ składowa część Bośni i Hercegowiny w postaci Republiki Serbskiej sprzeciwia się tej współpracy. Sojusz przez społeczność serbską w Bośni i Hercegowinie jest odbierany jako przymierze, które broni interesów jedynie Chorwatów i Boszniaków (ludności muzułmańskiej w Bośni i Hercegowinie) i jest wymierzone w interesy ludności serbskiej.
Temat ważny dla Zagrzebia
W komunikacie po szczycie zwrócono uwagę na istotę integralności terytorialnej Bośni i Hercegowiny zgodnej z postanowieniami traktatu pokojowego z Dayton z 1995 roku, który regulował główne podziały administracyjne pomiędzy największymi grupami etnicznymi w ramach Federacji Bośni i Hercegowiny oraz Republiki Serbskiej.
To było ważne zagadnienie dla strony chorwackiej (członka NATO od 2009 roku), ponieważ jedną z trzech głównych grup etnicznych w Bośni i Hercegowinie są właśnie Chorwaci – zamieszkujący wspólną część składową z Boszniakami w postaci Federacji Bośni i Hercegowiny.
Część środowisk politycznych zarówno bośniackich Chorwatów, jak również polityków z Zagrzebia, domagała się utworzenia kolejnej części składowej w ramach BiH – chorwackiej. Kwestia ta będzie się rozstrzygać prawdopodobnie w trakcie negocjacji akcesyjnych.
Konflikty na Bałkanach mogą być wyzwaniem dla NATO
Debata o bezpieczeństwie Bałkanów Zachodnich w ramach NATO wskazuje że sojusz dostrzega zagrożenie wewnętrznej destabilizacji w regionie zarówno na skutek działań wewnętrznych jak również w ramach rywalizacji mocarstw.
NATO jest obecne na Bałkanach Zachodnich: Albania, Czarnogóra i Macedonia Północna jako członkowie posiadają swoje interesy w regionie, które mogą wywoływać konflikt z pozostającymi poza NATO Bośnią i Hercegowiną, Kosowem oraz Serbią.
Ewentualne nieporozumienia regionalne mogłyby stanowić wyzwanie dla Paktu Północnoatlantyckiego np. w kwestii art. 5, który zapewnia solidarną obronę integralności terytorialnej członka Sojuszu.
