
Dodatkowa pomoc, konfiskata rosyjskiego mienia i plan odbudowy Ukrainy. Wynik konferencji w Lugano
4−5 lipca w szwajcarskim Lugano odbyła się konferencja ws. odbudowy Ukrainy. Format i treść konferencji, która była planowana jeszcze przed 24 lutego i pierwotnie miała być poświęcona reformom na Ukrainie [1], faktycznie były niewiadome publiczności aż do jej rozpoczęcia 4 lipca. Dlatego konferencja ta przyniosła ekspertom i dziennikarzom wiele niespodzianek.
Słowa przed konferencją
Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy Rusłan Stefanczuk przed rozpoczęciem konferencji powiedział, że Ukraina przedstawi społeczności międzynarodowej 15 głównych programów narodowych na rzecz odbudowy kraju po wojnie.
Zaznaczył, że po zakończeniu wojny najważniejszym problemem kraju stanie się odbudowa. W szczególności ważne dla Ukrainy jest określenie jej zasad.
− I to pytanie dotyczy nie tylko tego, co trzeba odbudować, ale także jak i czyim kosztem. Przyjęliśmy trzy główne zasady – powstrzymanie niszczenia Ukrainy, odbudowę i odnowę Ukrainy, które są zawarte w planie, który zostanie zaprezentowany jutro − powiedział Stefanchuk w przeddzień rozpoczęcia konferencji [2].
Do udziału w konferencji zostało zaproszonych ponad 40 krajów i ponad 20 organizacji międzynarodowych.
W pierwszym dniu konferencji przed uczestnikami w trybie online wystąpił prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełeński. Opowiedział o swojej wizji odbudowy zniszczonych regionów i podkreślił potrzebę reform.
W swoim przemówieniu Zełenski zaznaczył, że Ukraina przedstawi swój plan odbudowy jako wspólną platformę dla wszystkich proponowanych inicjatyw.
− Jestem wdzięczny Komisji Europejskiej za inicjatywę stworzenia specjalnej europejskiej platformy odbudowy Ukrainy. Jednak wszystkie inicjatywy, plany, ambicje muszą być w jednym systemie… Dlatego Ukraina oferuje swój narodowy plan odbudowy, na podstawie którego będzie można zrealizować każdą inicjatywę – powiedział Zełenski.
Prezydent wymienił kluczowe zasady odbudowy, w tym: bezpieczeństwo, technologię, zgodność z normami środowiskowymi, stosowanie zielonych technologii, wdrażanie zasad bez barier, koncentrację na interesach społeczności, maksymalną przejrzystość i zakorzenienie projektu odbudowy w realnym życiu gospodarczym Ukrainy w celu tworzenia nowych miejsc pracy i nowych dziedzin produkcji na Ukrainie.
Zełenski podkreślił, że Ukraina otrzymała status kandydata do członkostwa w UE, co będzie wymagało reform.
− Dążenie do pełnego członkostwa wymaga reform, ale odbudowa Ukrainy również wymaga reform. Nadal musimy wzmacniać nasze instytucje, aktualizować standardy życia. Naszym celem jest, aby Ukraina stała się nie tylko najbardziej wolnym krajem w Europie, najwygodniejszym do życia i biznesu, ale abyśmy jak najszybciej dokończyli polityczną część pracy. Możemy to zrobić – powiedział ukraiński prezydent [3].
Natomiast prezydent Szwajcarii Ignatius Cassis na otwarciu Konferencji podkreślił, że dla Ukrainy ważne jest kontynuowanie reform pomimo wojny, ponieważ zmiany te zwiększają jej stabilność i stwarzają warunki do pomyślnej odbudowy.
Cassis powiedział, że w tzw. deklaracji Lugano – dokumencie końcowym konferencji – określa się podstawowe zasady odbudowy. Zaznaczył, że powinien to być proces skuteczny i przejrzysty, nieodłączny od ścieżki reform, z uregulowanymi zasadami zarządzania, jasnymi kryteriami udzielania pomocy i podziałem ról między Ukrainą, innymi państwami i organizacjami, które będą zaangażowane.
Prezydent Szwajcarii zwrócił uwagę, że przedwojenny plan konferencji, który kładł nacisk na kontynuację reform instytucjonalnych, oraz zaktualizowany, w którym na pierwszym miejscu była kwestia odbudowy, nie są ze sobą sprzeczne, lecz wzajemnie się uzupełniają.
− Zgadzam się, że stabilność Ukrainy jest w dużej mierze wynikiem reform, które już zostały wdrożone. Ważne jest, aby te działania były konsekwentnie kontynuowane, zwłaszcza w zakresie walki z korupcją, zwiększania przejrzystości i niezależności sądownictwa, aby reformy nieupadły z powodu wojny. Reformy i odbudowa wzmacniają się nawzajem – powiedział Ignazio Cassis [4].
Wyniki Konferencji
Oto jakie najważniejsze wyniki dwudniowej Konferencji w Lugano możemy wydzielić:
- Ukraina otrzyma pod koniec lipca pierwszą transzę pomocy makrofinansowej Unii Europejskiej w wysokości miliarda euro.
- Prezydent Szwajcarii zapowiedział podwojenie wsparcia dla Ukrainy do ponad 100 mln franków (ponad 100 mln dolarów) do końca 2023 roku. „W kontekście wojny i w celu odbudowy musimy zwiększyć nasze wsparcie. Szwajcaria podwoi swoje finansowanie we współpracy z Ukrainą do ponad 100 milionów franków szwajcarskich do końca 2023 roku” – powiedział Cassis. Ponadto, dodał Cassis − Szwajcaria zapewnia finansowanie za pośrednictwem wielostronnych partnerów Ukrainy – ONZ, OBWE, Czerwonego Krzyża, Banku Światowego, EBOR [5].
- Premier Litwy Ingrida Šimonite zaproponowała stworzenie prawnego mechanizmu konfiskaty podlegającego sankcjom rosyjskiego mienia i przekazania go na rzecz odbudowy Ukrainy. „Wzywam kraje UE i spoza UE, które nałożyły sankcje, o ustanowienie mechanizmu prawnego konfiskaty tych aktywów” – powiedziała Šimonite. Zaznaczyła, że Ukraina przedstawiła swój plan odbudowy i teraz partnerzy muszą wykazać, że potrafią przejść od dyskusji do jego wspólnej realizacji. „Musimy uzyskać więcej środków z naszych własnych budżetów lub zaciągnąć wspólne pożyczki. Ale najbardziej adekwatnym sposobem jest rozważenie wykorzystania rosyjskich aktywów zamrożonych z powodu sankcji. Nie możemy wskrzeszać ludzi zabitych przez Rosję, ale mamy realną szansę zmusić agresora do zapłaty. Dlatego te aktywa znajdują się w naszych bankach” – powiedziała Šimonite. Podkreśliła również potrzebę opracowania szczegółowego planu, kto i w jaki sposób będzie zaangażowany w odbudowę zreformowanej Ukrainy. „Musimy kontynuować nasze wojskowe, humanitarne i finansowe wsparcie dla Ukrainy, aby szybciej wygrać tę wojnę. Wielkość naszej dwustronnej pomocy przekroczyła już 500 milionów euro. Litwa przekaże dodatkowe 10 milionów euro do Banku Narodowego na potrzeby kryzysowe, a my będzie nadal wspierać Ukrainę aż do Waszego i naszego zwycięstwa” − zakończyła swoje przemówienie [6].
- Brytyjska minister spraw zagranicznych Liz Truss powiedziała, że popiera pomysł konfiskaty zamrożonych rosyjskich aktywów w Wielkiej Brytanii i przekazania ich ofiarom wojny Rosji na Ukrainie.
„Popieram tę koncepcję. Przyglądamy się jej bardzo uważnie. Kanadyjczycy właśnie uchwalili odpowiednie prawo. Pracujemy nad tym z działem wewnętrznym i finansowym, ale z pewnością zgadzam się z koncepcją i opracujemy szczegóły” – powiedziała brytyjska minister [7].
- Przeciw temu pomysłowi wystąpił natomiast prezydent Szwajcarji Ignazio Cassis.
„Prawo do własności jest podstawowym prawem człowieka” – powiedział Cassis w Lugano, dodając, że takie prawa mogą być łamane tylko wtedy, gdy są legalne podstawy.
Zauważył jednocześnie, że prawo pozwala na zamrożenie aktywów w celu wyjaśnienia ich własności i zweryfikowania ich związku z wojną lub innymi przestępstwami, ale wezwał do przestrzegania zasady proporcjonalności.
„Musimy zwrócić jak największą uwagę na podstawowe prawa ludzi, ponieważ teraz możemy podjąć decyzję idealną w sytuacji na Ukrainie, ale stworzymy możliwość podejmowania takich samych decyzji w innych sytuacjach i damy zbyt dużo władzy państwu, odbierając ją obywatelowi” – dodał Cassis [8].
- Niemniej jednak przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała, że Unia Europejska opracowuje przepisy, które pozwolą na konfiskatę podlegającego sankcjom rosyjskiego majątku i wykorzystanie go do powojennej odbudowy Ukrainy. „Rozpatrywanie tej kwestii (konfiskata rosyjskiego majątku) wiąże się z wymiarem sprawiedliwości. I pracujemy nad podstawą prawną, aby umożliwić wykorzystanie majątku Rosji i częściowo oligarchów do odbudowy Ukrainy” – powiedziała von der Leyen. Dodała, że konferencja w Lugano w Szwajcarii była bardzo udana, ponieważ proponowano tam różne podejścia do powojennej odbudowy Ukrainy. Zmiany w przepisach dotyczących legalnej konfiskaty rosyjskiego mienia w Unii Europejskiej potwierdziła również przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola. „Nie można wykluczyć żadnej opcji. Należy rozważyć wszystkie możliwe sposoby i źródła (odbudowy Ukrainy)” – powiedziała Metsola i dodała, że Parlament Europejski skupi się w szczególności na zapobieganiu obchodzeniu istniejących sankcji wobec Federacji Rosyjskiej.
- Czechy planują udział w operacjach rozminowywania ukraińskich gruntów rolnych. Powiedział o tym przedstawiciel czeskiego rządu podczas przemówienia na konferencji. „Zamierzamy przyczynić się do rozminowania gruntów rolnych i obszarów z cywilną infrastrukturą krytyczną” – powiedział. Przedstawiciel rządu dodał, że w dłuższej perspektywie Czechy chcą także uczestniczyć w odbudowie zniszczonej wojną infrastruktury, zwłaszcza wodociągowej. „Czechy zdecydowały się przygotować specjalny plan dla Ukrainy, współgrający z planem UE, który będzie tworzony w dialogu ze stroną ukraińską i oparty na długoterminowym partnerstwie ukraińsko-czeskim” – dodał [9].
- Szef MSZ Danii Jeppe Kofod zapowiedział przyznanie Ukrainie nowego pakietu wsparcia w wysokości 13,5 mln euro.
- UE stworzy platformę dla powojennej odbudowy Ukrainy. Platforma określi strategiczne kierunki i priorytety odbudowy Ukrainy. W platformie wezmą udział czołowi światowi eksperci i myśliciele zajmujący się kwestiami odbudowy, namomiast jesnienią Ursula von der Leyen zorganizuje konferencję na ten temat na wysokim szczeblu wraz z międzynarodowymi partnerami i kanclerzem Niemiec Olafem Scholzem.
- We wtorek premier Ukrainy Denys Szmyhal złożył wniosek o przystąpienie Ukrainy do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.
Stało się to podczas dyskusji na temat praktycznej realizacji Planu Odbudowy Ukrainy w ramach Konferencji w Lugano. Ukraiński premier przekazał wniosek o przystąpienie Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Mathiasowi Kormanowi. Wyraził nadzieję, że rozpatrzenie wniosku nastąpi jak najszybciej.
„Obecne wsparcie i przyszłe prace nad odbudową Ukrainy i przystąpieniem do UE, których początek poparły wszystkie państwa członkowskie UE, będą oparte na zakończeniu reform strukturalnych na Ukrainie – obszarze, w którym wsparcie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju ma fundamentalne znaczenie − powiedział Szmyhal [10].
- Szmygal anonsował również otwarcie sieci biur ds. odbudowy Ukrainy. Centralne biuro będzie pracować w Kijowie. Będą również takie biura w Waszyngtonie, Brukseli i Londynie. Oprócz tego, ukraiński premier przedstawił propozycję co do tego, przedsiębiorstwa z jakich krajów mogą odbudowywać poszczególne regiony Ukrainy.
- Dodatkową finansową pomoc Ukrainie ukazały Szwecja i Holandia.
- Ogólnie ponad 40 krajów zobowiązało się wesprzeć Ukrainę w sprawie odbudowy.
- Konferencja ws. odbudowy Ukrainy w 2023 roku odbędzie się w Wielkiej Brytanii. Ogłosiła to minister spraw zagranicznych tego kraju Liz Truss [11].
- Niemcy i Estonia wyraziły gotowość zorganizowania Konferencji ws. odbudowy Ukrainy w 2024 roku.
Zdjęcie ilustracyjne: PAP/EPA / MICHAEL BUHOLZER
____________________________________________
[1] Konferencja w Lugano – Europa już planuje odbudowę Ukrainy – https://trimarium.pl/projekt/konferencja-w-lugano/?fbclid=IwAR2JFCyoKue1ipjz53mywNM-wZbe8DCyu-IdInuh4Q8JYPsuH8dhoRlf7Lo
[2] У Швейцарії починається дводенна конференція з відновлення України – https://ua.news/ua/v-shvejtsaryy-nachynaetsya-dvuhdnevnaya-konferentsyya-po-vosstanovlenyyu-ukrayny/
[3] Зеленський у Лугано розповів про своє бачення відбудови України і потребу реформ – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/4/7142540/
[4] Президент Швейцарії: Реформи в Україні мають рухатись попри війну, тому що це про стійкість – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/4/7142541/
[5] Швейцарія подвоїть підтримку України до понад 100 млн франків до кінця 2023 року – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/5/7142592/
[6] Прем’єрка Литви закликала ЄС створити механізм передачі російських активів на відновлення України – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/5/7142596/
[7] МЗС Британії заявило про обговорення передачі заморожених російських активів Україні – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/4/7142523/
[8] Президент Швейцарії проти конфіскації активів РФ на користь України, бо це суперечить праву на власність – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/5/7142627/
[9] Чехія долучиться до розмінування сільськогосподарських земель в Україні – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/5/7142593/
[10] Україна подала заявку на членство в ОЕСР – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/5/7142639/
[11] Британія прийматиме конференцію з відбудови України у 2023 році – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/07/4/7142520/