Dyplomatyczne wsparcie Ukrainy. Rezultaty wizyt europejskich polityków w Kijowie
W zeszłym tygodniu w Kijowie odbyło się wiele ważnych wizyt czołowych polityków państw europejskich. Oprócz symbolicznego gestu wsparcia Ukrainy w czasie niebywałego napięcia i koncentracji rosyjskich wojsk przy granicach tego państwa, przyniosły one również pewne praktyczne rezultaty.
7−8 lutego w Kijowie odbyła się wizyta ministrów spraw zagranicznych trzech państw formatu sławkowskiego: Czech – Jana Lipavskyego, Austrii – Alexandra Schallenberga oraz Słowacji − Ivana Korczoka.
Lipavský powiedział, że wizyta ma na celu „pokazać wyraźnie, że wybór drogi, którą podąży ten czy inny kraj, należy do tego kraju. Jeśli wybierzesz kierunek zachodni, powinieneś móc podążać za swoim marzeniem. Bezpieczeństwo Ukrainy – to bezpieczeństwo całej Europy[1]” − podkreślił minister spraw zagranicznych Czech. Co ciekawe, wsparcie Ukrainy przez czeski rząd odbywa się na tle konfliktu politycznego wewnątrz państwa. Prezydent Czech Miloš Zeman, którego mediach nazywają „najlepszym przyjacielem Putina w Europie”, krytykuje rząd Petra Fialy za okazanie pomocy Ukrainie. Tym nie mniej Fiala twierdzi, że chociaż różni się z prezydentem w ocenach geopolitycznych wydarzeń, rząd czeski będzie kontynuował okazywanie wsparcia Ukrainie w obliczu rosyjskiego zagrożenia. Jeszcze w końcu stycznia rząd Czech zatwierdził decyzję o przekazaniu Ukrainie 4 tys. sztuk amunicji artyleryjskiej[2], w trakcie wizyty na Ukrainie Jan Lipavský oświadczył, że Czechy planują nadal przekazywać broń Ukrainie, a czeski rząd „ma wolę polityczną, żeby pomoc Ukrainie przetrwać ten kryzys[3]”. Jednocześnie Lipavský oświadczył, że on jest „optymistycznie nastawiony” wobec możliwości podpisania przez czeski rząd deklaracji o wsparciu wstąpienia Ukrainy do UE[4]. Czechy mogą więc zostać ósmym państwem UE, które podpisało taką deklarację (po Polsce, Litwie, Łotwie, Estonii, Słowacji, Chorwacji i Słowenii). Natomiast podczas wspólnej wizyty ministrów spraw zagranicznych państw formatu sławkowskiego, ministrowie, oprócz oficjalnych spotkań w Kijowie, odwiedzili również Donbas, gdzie bezpośrednio mogli zobaczyć sytuację na froncie.
W tymże dniu, 7 lutego, wizytę w Kijowie odbyła minister spraw zagranicznych Niemiec Annalena Baerbock. Na tle dochodzących z Niemiec wiadomości o powstrzymaniu się od przekazania broni Ukrainie, a nawet zablokowaniu takiej możliwości innym państwom UE, wizyta ta miała potwierdzić, że Niemcy pozostają przyjacielem Ukrainy i będą pomagały jej w przypadku ewentualnej agresji rosyjskiej.
Można przedstawić kilka konkretnych rezultatów tej wizyty:
− Baerbock potwierdziła, że w przypadku agresji zostaną nałożone na Rosję bezprecedensowe i skoordynowane sankcje UE. Niemcy przy tym gotowe są ponieść straty ekonomiczne.
− Minister spraw zagranicznych Ukrainy Dmytro Kułeba powiedział, że jest już wspólny „projekt decyzji” co do stanowiska Niemiec w sprawie przekazania broni Ukrainie. Konkretów nie ujawniono, jednak ten drażliwy temat na pewno został poruszony i nie można wykluczać, że Ukraina i Niemcy znajdą jakąś alternatywną możliwość przeciwdziałania agresji rosyjskiej.
− Kułeba oświadczył również, że ze strony Baerbock nie było żadnych prób zmuszania Ukrainy do ustępstw wobec Rosji. Za potwierdzenie tej tezy można po części uważać słowa Putina do Bidena podczas rozmowy telefonicznej 12 lutego, że państwa zachodnie „nie naciskają dostatecznie na Ukrainę” w sprawie realizacji porozumień mińskich[5].
− W oficjalnym oświadczeniu MSZ Ukrainy podkreślono, że Barbock wyraziła „chęć wznowienia dialogu na temat historycznej odpowiedzialności Niemiec wobec Ukrainy”.
„Ważne jest, że Annalena odwiedziła dziś Muzeum Narodowe Hołodomoru-Ludobójstwa w Kijowie i mogła na własne oczy przekonać się, czym była ta zbrodnia stalinowskiego reżimu. Spodziewamy się, że Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych Niemiec zaktualizuje swoje zalecenia w sprawie uznania tej strasznej zbrodni przez niemiecki Bundestag za ludobójstwo narodu ukraińskiego − podsumował Dmytro Kuleba[6].
Ten wątek jest istotny nie tylko dla rozwoju dialogu historycznego pomiędzy Ukrainą a Niemcami, lecz również w kwestii niemieckiego podejścia do okazania pomocy Ukrainie. Rezygnacja Niemiec z pomocy wojskowej tłumaczy się tym, że Rosja była ofiarą agresji niemieckiej podczas II wojny światowej, jednak najwięcej ofiar podczas tej wojny było właśnie na Ukrainie, poza tym zbrodnie reżimu komunistycznego też trzeba brać pod uwagę, kiedy w grę wchodzi odwoływanie się do historii.
Niewielki skandal medialny związany z wizytą Baerbock miał miejsce w związku z odwołaniem pierwotnie zaplanowanego spotkania niemieckiej minister spraw zagranicznych z prezydentem Zełeńskim. Amerykański kanał CNN 7 lutego wyemitował wiadomość, że spotkanie Baerbock z Zełeńskim zostało odwołane, ponieważ niemiecka minister odmówiła otwartego wystąpienia przeciw projektowi Nord Stream 2[7]. Z zaprzeczeniem wystąpiła najpierw sama Baerbock, już 7 lutego powiedziawszy, że „Nasza podróż była zaplanowana z francuskim kolegą i planowaliśmy spotkanie z prezydentem, ale strona francuska zmieniła te plany. Do tego musiałam dostosować swoje spotkania[8]”. Następnego dnia informacji CNN zaprzeczył również rzecznik ukraińskiego MSZ Oleg Nikołajenko[9].
8 lutego Annalena Baerbock odwiedziła miasto Szyrokino, które znajduje się na linii frontu.
Zdjęcie: https://golos.ua/news/glava-myd-germanyy-pobyvala-v-shyrokyno-foto
Tegoż dnia, 8 lutego, do Kijowa przybyła delegacja z Francji na czele z prezydentem Emmanuelem Macronem, który tuż po spotkaniu z Władimirem Putinem w Moskwie udał się do stolicy Ukrainy, gdzie spotkał się z prezydentem Wołodymyrem Zełeńskim.
W wyniku spotkania prezydentów Francji i Ukrainy ogłoszono, że Francja przekaże Ukrainie 1,2 mld euro finansowej pomocy na projekty dotyczące rozwoju[10]. Jednocześnie prezydent Macron podkreślił, że porozumienia mińskie są jedyną drogą do pokoju w Donbasie oraz oświadczył, że oczekuje już wkrótce kolejnego posiedzenia liderów państw formatu normandzkiego[11]. Ostatnie posiedzenie odbyło się jeszcze w 2019 roku, jednak w związku z koncentracją wojsk rosyjskich przy granicy ukraińskiej format ten został rozmrożony i w styczniu i lutym odbyły się dwa spotkania doradców głów państw formatu normandzkiego (drugie odbyło się w Berlinie 10 lutego) i trwają przygotowania do spotkania prezydentów.
9 lutego wizytę w Kijowie odbył również minister spraw zagranicznych Hiszpanii Jose Albarez Bueno. Hiszpański minister spotkał się ze swoim ukraińskim odpowiednikiem Dmytrem Kułebą oraz z prezydentem Wołodymyrem Zełeńskim i również zadeklarował wsparcie integralności terytorialnej Ukrainy oraz gotowość Hiszpanii do wspierania wspólnego unijnego planu działań mających powstrzymać agresję rosyjską. Wyraził również zainteresowanie rządu Hiszpanii zorganizowaniem pierwszej w historii wizyty premiera Hiszpanii na Ukrainę.
10 lutego do Kijowa przybył minister spraw zagranicznych Polski oraz przewodniczący OBWE Zbigniew Rau. Wizyta ta była związana przede wszystkim z przewodnictwem Polski w OBWE i dla Raua była to pierwsza wizyta na Ukrainie jako przewodniczącego OBWE. Na spotkaniu Raua z Dmytrem Kułebą omówiono m.in. działania mające na celu zwiększenie skuteczności Specjalnej Misji Obserwacyjnej (SMO) OBWE na Ukrainie. Minister podkreślił potrzebę zwiększenia obecności SMO OBWE na terytoriach czasowo okupowanych. W związku z tym nazwał niedopuszczalnym ograniczanie swobody przemieszczania się obserwatorów międzynarodowych w Ługańsku przez rosyjską administrację okupacyjną.
Kułeba i Rau zwrócili również szczególną uwagę na odblokowanie pracy trójstronnej grupy kontaktowej[12].
Ponadto 10−11 lutego wizytę w Kijowie odbyła premier Litwy Ingrida Šimonytė. Na Ukrainie Šimonytė spotkała się z prezydentem Zełeńskim oraz ze swoim ukraińskim odpowiednikiem Denysem Szmyhalem. Podczas spotkań Šimonytė poinformowała, że Litwa zwiększy liczbę swoich wojskowych instruktorów na Ukrainie oraz przekaże jej rakietowy system przeciwlotniczy Stinger[13]. Natomiast podczas spotkania z Wołodymyrem Zełeńskim ukraiński prezydent uzgodnił z Šimonytė stanowiska Ukrainy i Litwy w kontekście nadchodzącego w czerwcu tego roku szczytu NATO w Madrycie[14].
Następnego dnia, 11 lutego, Ingrida Šimonytė razem z Denysem Szmyhalem odwiedziła przyfrontową strefę w obwodzie ługańskim. Premier Litwy jeszcze raz wyraziła poparcie dla niepodległości i integralności terytorialnej Ukrainy.
Wizyty europejskich polityków na Ukrainie w zeszłym tygodniu stały się mocnym wyrazem wsparcia tego państwa w obliczu rosyjskiej agresji oraz sygnałem, że wbrew pozorom Europa trzeźwo ocenia sytuację i jest gotowa do mocnego odparcia imperialnych dążeń Kremla.
Rozmowy wciąż trwają – 14 lutego do Kijowa przyleciał kanclerz Niemiec Scholz. Natomiast podczas rozmowy telefonicznej z Joe Bidenem 13 lutego, Wołodymyr Zełeński zaprosił prezydenta USA z wizytą na Ukrainę w najbliższych dniach. Według biura prezydenta Ukrainy wizyta ta „stanie się decydującym czynnikiem dla stabilizacji sytuacji i będzie mocnym sygnałem sprzyjającym deeskalacji[15]„.
[1] Глава МЗС Чехії пояснив головну мету візиту трьох глав дипломатії Центральної Європи в Україну – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/02/8/7133692/
[2] Чехія затвердила рішення подарувати України 4 тис. артилерійських боєприпасів – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/01/26/7133147/
[3] Глава МЗС Чехії: Ми готуємося до всіх можливих сценаріїв агресії Путіна проти України – https://www.eurointegration.com.ua/interview/2022/02/11/7133850/
[4] Tamże
[5] Брифинг помощника Президента России Юрия Ушакова по итогам телефонного разговора Владимира Путина и Джозефа Байдена – http://kremlin.ru/events/president/news/67761
[6] Дмитро Кулеба та Анна Бербок обговорили активізацію Нормандського формату та стримування РФ від подальшої агресії – https://mfa.gov.ua/news/dmitro-kuleba-ta-annalena-berbok-obgovorili-aktivizaciyu-normandskogo-formatu-ta-strimuvannya-rf-vid-podalshoyi-agresiyi
[7] Nord Stream-2 pipeline proves to be a sticking point in Biden and new German chancellor’s show of unity – https://edition.cnn.com/2022/02/07/politics/biden-scholz-meeting-ukraine/index.html
[8] Глава МЗС Німеччини пояснила скасування зустрічі із Зеленським – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/02/7/7133669/
[9] У МЗС спростували політичний підтекст у скасуванні зустрічі Зеленського з Бербок – https://www.ukrinform.ua/rubric-polytics/3399908-u-mzs-sprostuvali-politicnij-pidtekst-u-skasuvanni-zustrici-zelenskogo-i-berbok.html
[10] Франція надасть України 1,2 млрд євро програмного фінансування на проєкти розвитку – Ростилсав Шурма – https://www.president.gov.ua/news/franciya-nadast-ukrayini-12-mlrd-yevro-programnogo-finansuva-72769
[11] Макрон у Києві: Мінські угоди – єдиний шлях, що дозволить встановити мир – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/02/8/7133716/
[12] Дмитро Кулеба та діючий голова ОБСЄ Збігнев Рау обговорили посилення ефективності Спеціальної моніторингової місії ОБСЄ в Україні – https://mfa.gov.ua/news/dmitro-kuleba-ta-diyuchij-golova-obsye-zbignev-rau-obgovorili-posilennya-efektivnosti-specialnoyi-monitoringovoyi-misiyi-obsye-v-ukrayini
[13] Найближчими днями Україна отримає ракетні комплекси Stinger від Литви – https://www.eurointegration.com.ua/news/2022/02/10/7133810/
[14] Президент України провів зустріч з прем’єр-міністром Литви – https://www.president.gov.ua/news/prezident-ukrayini-proviv-zustrich-z-premyer-ministrom-litvi-72797
[15] Президент України провів телефонну розмову з президентом США – https://www.president.gov.ua/news/prezident-ukrayini-proviv-telefonnu-rozmovu-z-prezidentom-ss-72869?fbclid=IwAR2MBq4dTIJrwyLPN0rUnZcPmoClaUUbHjiJkwauNkfYKLy5mOaSbCTFXVc
