9 lipca odbyła się w Bogatyni w formie hybrydowej debata „Wspólna przyszłość regionów górniczych położonych w trójstyku granic PL-CZ-DE. Gospodarka, Społeczeństwo, Środowisko” organizowana przez Polską Grupę Energetyczną. Głównym elementem dyskusji była kwestia współpracy polsko-czesko-niemieckiej w regionie trójstyku granic państwowych wchodzącego w skład euroregionu Nysa.
Głównym wyzwaniem prezentowanym przez panelistów była kwestia transformacji energetycznej w euroregionie, w którym znajdują się kopalnie węgla brunatnego i są one objęte programem funduszu na rzecz sprawiedliwej transformacji, który ma pomóc regionom w dążeniu do neutralności klimatycznej, która ma być osiągnięta w przypadku euroregionu Nysa poprzez wygaszanie kopalni węgla brunatnego w perspektywie najbliższych dekad.
Rola międzypaństwowych rozwiązań
Debatę zainaugurował Wojciech Dąbrowski, Prezes Zarządu PGE, który podkreślił znaczenie wspólnych działań międzypaństwowych pomiędzy zainteresowanymi stronami, w regionie gdzie kopalnie zatrudniają ok. 50 tys. mieszkańców a proces transformacji energetycznej stanowi duże wyzwanie dla lokalnych samorządów.
Piotr Roman, Prezydent Euroregionu Nysa w swoim wystąpieniu przedstawił znaczenie współpracy między trzema państwami na obszarze trójstyku granic. W swoim wystąpieniu zaznaczył, że nici wzajemnego zaufania budują się w oparciu o inicjatywy samorządowe. Jednym z tych wspólnych projektów był remont drogi Zgorzelec – Bogatynia, który był współfinansowany ze środków funduszu Polska – Saksonia.
Głównym mówcą był Prof. Jerzy Buzek (były premier RP), który zwrócił uwagę na zwiększenie środków z funduszu na rzecz sprawiedliwej transformacji, który wynosi 17 mld euro, a jeszcze 4 lata temu to wsparcie dla działań w ramach euroregionu był niewielkie, obliczane w milionach. Prof. Buzek zauważył, że w ciągu ostatnich trzydziestu lat polskiej transformacji udało się chociażby odsiarczanie paliw dzięki czemu udało się zniwelować zagrożenie „kwaśnymi deszczami”. W tę stronę powinna iść również transformacja dotycząca wygaszania kopalni, który to proces udał się w niektórych państwach Unii Europejskiej przed 40 latu bez dotacji europejskich.
W dalszej części debaty zostały przedstawione dwa przykłady skutecznej transformacji energetycznej w Hiszpanii oraz niemieckim Zagłębiu Ruhry. W przypadku hiszpańskim w 2007 zrezygnowano całkowicie z wydobycia węgla brunatnego, a kwestie bezrobocia strukturalnego były zażegnywane poprzez dotacje państwowe. Z kolei w Zagłębiu Ruhry wzmocniony został sektor usługowy, który stał się największy w całych Niemczech ok. 70 % całego zatrudnienia.
Dyskusja o transformacji
Kolejnym punktem debaty był I panel: Trójstronna współpraca gospodarcza i środowiskowa szansą na pomyślną transformację regionów górniczych.
Rozmowę rozpoczął Cezary Przybylski, Marszałek Województwa Dolnośląskiego, który stwierdził że wsparciem z funduszu na rzecz sprawiedliwej transformacji powinien być objęty również subregion Zgorzelec wraz z kopalnią. W tej sprawie toczyły się już rozmowy w sprawie wpisania regionu zgorzeleckiego do funduszu. Ten proces jest wspierany zarówno przez władze Saksonii, jak również Kraju Libereckiego w Czechach.
W zastępstwie Hejtmana Martina Puta wystąpiła Pani Pavlina Janikovą z Ministerstwa Przemysłu Czech, która przedstawiła stanowisko kraju wobec dekarbonizacji. W tym celu powstała specjalna komisja, która zakłada pełną dekarbonizację na rok 2038, jednakże będzie to zależało od nowego rządu, który wyłoni się na jesieni. Czechy odchodzą od węgla kamiennego a zwolnieni górnicy dostają odszkodowanie w wysokości pięcioletniego wynagrodzenia.
Janikova zaznaczyła również znaczenie rekultywacji ziem pokopalnianych, np. w Niecce Północno-Czeskiej zostały wykorzystane dwie kopalnie do stworzenia na ich pozostałościach sztucznych jezior. Markus Köhler, Dyrektor Zarządzający Euroregionu Nysa stwierdził, że z perspektywy niemieckiej najistotniejsza jest współpraca transgraniczna, która powinna być wspierana przez Unię Europejską. Z kolei Dr Frank Umbach z King’s College w Londynie stwierdził, że w Niemczech projekt przemian w Zagłębiu Ruhry był istotnym dowodem współpracy transgranicznych. W Nadrenii-Westfalii budują się silne więzi współpracy z Belgią i Holandią w sprawie np. energetyki wodorowej i to może być dobry przykład dla euroregionu Nysa.
Zapobiec depopulacji regionu
W II panelu pt. „Rola kapitału ludzkiego w transformacji regionu trójstyku granic”, jako pierwsza wystąpiła europosłanka PiS Anna Zalewska, która stwierdziła że prawo klimatyczne nie może być tylko biznesem. Jako przykład podała przypadek Wałbrzycha, który po transformacji energetycznej nastąpiła zapaść ekonomiczna, która dopiero skończyła się wraz z programem 500 plus.
Eurodeputowana stwierdziła, że normy emisyjne, które opierają się tylko na CO2 nie są wystarczające, ponieważ w regionach emisyjnych występują inne niebezpieczne związki jak metan czy dwutlenek siarki. W przypadku Hiszpanii, jak stwierdziła, państwo zmaga się z rosnącymi cenami energii na skutek swojej transformacji energetycznej.
Izabela Wirth, koordynator Projektu Euroregion Nysa odpowiadając na pytanie o perspektywę 2050 roku dla euroregionu Nysa stwierdziła, że trudno jest przewidzieć w jakim kierunku pójdą zmiany. Istotnym elementem jest natomiast budowanie platform komunikacji pomiędzy specjalistami w danej dziedzinie pomiędzy Polską – Niemcami i Czechami w ramach tej lokalnej współpracy.
Wojciech Dobrołowicz, Burmistrz Miasta i Gminy Bogatynia zaznaczył, że kwestia kopalni Turów nie powinna się rozstrzygać w Brukseli, natomiast powinna być omawiana lokalnie i skupić się na ludzkim wymiarze tej sprawy. Burmistrz zadeklarował, że jego celem jest obronna tej inwestycji. Jednocześnie sporna kwestia Turowa z Czechami nie ogranicza się jedynie do tej sprawy. Ostatnim prelegentem był Rafał Gronicz, Burmistrz Miasta Zgorzelec twierdząc, że podstawą rozwoju powinno być dołączenia Zgorzelca do funduszu na rzecz sprawiedliwej transformacji ponieważ leży to również w interesie Czech i Niemiec, gdzie mieszkańcy tego regionu udają się również na zakupy czy do restauracji.
Na zakończenie debaty zostało podkreślone znaczenie takich rozwiązań, które nie doprowadzą do depopulacji regionu po zamknięciu i wygaśnięciu działalności kopalń.
Fot. GK PGE/Youtube
