Czeskie wydanie książki Grzegorza Górnego o Polakach ratujących Żydów

W Czechach ukazała się właśnie książka Grzegorza Górnego z fotografiami Janusza Rosikonia pt. „Spravedliví. Jak Poláci zachraňovali Židy před holokaustem” („Sprawiedliwi. Jak Polacy ratowali Żydów przed Zagładą”). To drugi przekład tej pozycji na język obcy. Poprzednio została wydana w 2017 roku po angielsku („Righteous. How Poles rescued Jews from the Holocaust“).

Wstęp do wszystkich wydań książki napisał Norman Davies.

Inicjatywa Petruški Šustrovej

Autorką czeskiego tłumaczenia jest Petruška Šustrová – była dysydentka antykomunistyczna (skazana na dwa lata więzienia), współpracowniczka Václava Havla i rzeczniczka Karty 77, zaś po aksamitnej rewolucji m.in. wiceminister spraw wewnętrznych Czechosłowacji i współautorka ustawy lustracyjnej. To właśnie z jej inicjatywy praca mogła ukazać się w Czechach.

Šustrová na książkę natrafiła przypadkowo. Przeczytała ją jednym tchem i postanowiła przetłumaczyć na język czeski. Dopiero po dokonaniu przekładu zaczęła szukać wydawcy. Wydania pracy podjęła się oficyna PANT, specjalizująca się w wydawaniu literatury historycznej. 

Nieznana historia

Zdaniem tłumaczki, historia Polaków ratujących Żydów w czasie okupacji niemieckiej jest fascynującym, lecz zupełnie nieznanym w Czechach fragmentem II wojny światowej. Nasi południowi sąsiedzi nie znają zwłaszcza realiów okupacji Polski przez przedstawicieli „Volk der Dichter und Denker”. Nie wiedzą, że za pomoc zbiegom z getta (a za pomoc mogło być uznane nawet podanie kubka z wodą lub kromki chleba) groziła odpowiedzialność zbiorowa, czyli kara śmierci nie tylko dla tego, kto pomagał, lecz także dla całej jego rodziny.

Niemcy nie cofali się przed egzekwowaniem tego prawa, o czym świadczą m.in. tragiczne losy zamordowanych rodzin Ulmów w Markowej, Baranków w Siedliskach, Kowalskich w Ciepielowie i wielu innych. Dopiero gdy pozna się ówczesny kontekst historyczny, można docenić prawdziwy heroizm tych, którzy narażali życie własne i najbliższych, by ratować nieznajomych często ludzi.

Petruška Šustrová chce zapoznać Czechów z tą kartą polskiej historii

Petruška Šustrová chciała, by jej rodacy mogli zapoznać się z tym niezwykłym epizodem najnowszych dziejów Polski, zwłaszcza w kontekście powtarzających się twierdzeń o „polskich obozach śmierci” oraz oskarżeń Polaków o współudział w Holokauście.            

Niestety, z powodu pandemii uroczysta premiera książki oraz towarzyszące jej wydarzenia, który były zaplanowane, zostały przełożone na później.