Kartka z kalendarza. 1 czerwca – Wybór Ignacego Mościckiego na Prezydenta RP

Podziel się tym wpisem:

15 V 1926 roku definitywnie zakończyły się walki przeciwników rządu i jego obrońców. Niejako sankcjonując przewrót Zgromadzenie Narodowe wybrało 31 V 1926 roku Józefa Piłsudskiego na urząd prezydenta. Marszałek odrzucił jednak proponowane stanowisko tłumacząc swoją decyzję ograniczeniami, jaki na urząd prezydenta nakładała Konstytucja marcowa. Piłsudski na swoje miejsce zaproponował byłego działacza niepodległościowego, profesora chemii Ignacego Mościckiego.

Kandydat Marszałka pokonał w głosowaniu 1 VI 1926 kontrkandydata zaproponowanego przez endecję: Adolfa Bnińskiego. W głosowaniu 281 przedstawicieli Zgromadzenia głosowało za Mościckim a 220 za jego przeciwnikiem.

Zmiany w Polsce

Przewrót majowy i wybór nowej głowy państwa były dobrym wstępem do przeprowadzenia pierwszych zmian ustrojowych przez obóz sanacyjny. Jednym z pierwszych etapów była tzw. nowela sierpniowa, czyli zmiany w konstytucji. Przegłosowano je 2 VIII 1926 roku.

Głównymi celami zmiany było ograniczenie roli Sejmu i rozszerzenie kompetencji egzekutywy, czyli prezydenta i rządu. Prezydent został wyposażony w prawo do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, z którego mógł korzystać w razie wystąpienia konieczności państwowej w okresie między sesjami sejmu w zakresie ustawodawstwa, z wyłączeniem zmiany konstytucji, budżetu i liczebności wojska, ratyfikacji umów międzynarodowych, wypowiadania wojny i zawierania pokoju, ewentualnie wydawanych z upoważnienia ustawy w czasie i zakresie wskazanym przez ustawę.

W noweli odebrano też parlamentowi prawo do samorozwiązywania się. Od tej chwili mógł go rozwiązać prezydent, jedynie na wniosek rządu, ale tylko raz z tego samego powodu. Ponadto wprowadzono też rozwiązanie w myśl którego nie można było głosować zgłoszonego wotum nieufności dla rządu na jednym głosowaniu Termin głosowania budżetu w Sejmie został określony na trzy i pół miesiąca od momentu zgłoszenia jego projektu.

Organizacja władz wojskowych

6 VIII 1926 roku prezydent wydał dekret o organizacji władz wojskowych. Na mocy tego dokumentu weszły w życie zasady głoszone już wcześniej przez Marszałka. Powołano Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, który nie podlegał ani przed sejmem, ani przed rządem i miał podlegać tylko prezydentowi. W założeniu w chwili wybuchu wojny Inspektor miał się stać naczelnym wodzem.

Reformy faktycznie zmieniały ustrój państwa. Prymat wiary w nadrzędne dobro państwowe w środowisku sanacji był w pierwszych latach prezydentury Mościckiego wyraźnie widoczny. Z biegiem czasu posunięcia obozu rządzącego coraz bardziej petryfikowały autokratyczny system w Polsce.

Skip to content