Pierwsza w Polsce państwowa służba geologiczna była dużym krokiem w kierunku reform finansowych Rzeczpospolitej. Decyzja Stanisława Augusta Poniatowskiego z 10 IV 1782 roku powołująca do życia Komisję Kruszcową zapisała się na stałe w historii rozwoju polskich instytucji związanych z administracją zarządzającą gospodarką państwa. Choć współcześnie panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego bywa oceniane bardzo negatywnie to bezsprzecznie w takich posunięciach jak w przypadku powołania Komisji Kruszcowej objawiał się autentyczny zapał reformatorski monarchy.
Przyczyny decyzji króla
Na skutek I rozbioru Rzeczpospolita utraciła wiele atrakcyjnych gospodarczo terenów, a w tym szczególnie cennych złóż metali i soli kamiennej. Warto przypomnieć, że sól była wówczas podstawowym narzędziem do konserwacji produktów spożywczych. Komisja Kruszcowa miała uzupełnić powstałe w ten sposób braki. Miała poszukiwać odpowiednich złóż na terenie państwa by pozyskać środki na jego modernizację.
Skład komisji
Komisja działała pod przewodnictwem późniejszego biskupa płockiego Krzysztofa Szembeka, który nadzorował pracę jedenastu komisarzy. Szembek był wysokiej klasy intelektualistą, który znał dobrze oczekiwania króla. Często wspólnie spędzali czas podczas obiadów czwartkowych. Wszyscy członkowie komisji pracowali nieodpłatnie. Komisja odbywała wyjazdy do kopalni i zakładów metalurgicznych, gdzie prowadziła kontrolę w celu określenia stopnia przydatności i funkcjonalności określonych ośrodków. Komisja szyko stwierdziła dość duże zapóźnienie w wielu ośrodkach, co miało wynikać z braków odpowiedniej kadry. W związku z powyższym prosiła króla o podjęcie odpowiednich kroków w tym zakresie. Stanisław August pisał do cesarza Józefa II (1765-1790) o umożliwienie edukacji w zakresie specjalności geologiczno – górniczej trzech uczniów z polski. Cesarz wyraził zgodę, a król opłacił na prośbę komisji edukację trzech uczniów z Polski.
