Kartka z kalendarza. 13 czerwca – wojska Rzeczpospolitej zdobyły Smoleńsk
Zapaść polityczna w Rosji spowodowana zakończeniem panowania dynastii Rurykowiczów sprawiła, że dla Rzeczpospolitej otworzyła się droga do ekspansji we wschodniej Europie. Kolejną przyczyną zainteresowania Warszawy sprawami wschodnimi były dynastyczne aspiracje polskiej linii Wazów. Jednym z pomysłów Zygmunta III na odzyskanie tronu szwedzkiego było zdobycie tronu carów.
Lata 1598 – 1613 nazywa się w historii Rosji okresem Wielkiej Smuty. Był to czas wstrząsów wewnętrznych i obcych interwencji pomiędzy końcem panowania Rurykowiczów, a wstąpieniem na tron pierwszego z Romanowów.
Cudownie ocalony
W 1603 roku na dworze księcia Adama Wiśniowieckiego w Brahimiu pojawił się człowiek podający się za cudownie ocalonego od śmierci syna ostatniego Rurykowicza. Przedstawiał się jako Dymitr. Nazywany jest Dymitrem I Samozwańcem.
Po kampanii pełnej sukcesów, rzekomemu carewiczowi i popierającym go polskim magnatom poddawały się kolejne twierdze, Dymitr objął tron 30 czerwca 1605 roku. Rządy Dymitra zakończyły się po roku. Panowanie Samozwańca przerwał bunt 27 maja 1606 roku przeprowadzony przez opozycję bojarską przeciwną polskim wpływom w Rosji. Ważnym czynnikiem, który, wpływał na wrogość do Dymitra i jego otoczenia były obawy części duchowieństwa prawosławnego przed możliwym rozszerzeniem się wpływów katolickich w Rosji.
Na czele przeciwników Dymitra stanął Wasyl Szujski – przedstawiciel możnego rodu arystokratycznego. 28 maja został wybrany przez bojarów na cara. Jego pozycja nie była jednak mocna.
Część ocalałych z pogromu dawnych polskich i litewskich sojuszników Dymitra I szukała okazji do zemsty. Pojawiali się kolejni uzurpatorzy głoszący, że są „prawdziwymi” synami Iwana IV. Najpotężniejszy z nich Dymitr II Samozwaniec zorganizował warowny obóz z pomocą, którego blokował Moskwę. Pogrążone w chaosie miasto było jak beczka prochu.
Wojna polsko – rosyjska
Po kolejnych porażkach Wasyl, czując się niepewnie nawet w Moskwie, szukał wsparcia za granicą, bojąc się utraty władzy. Wiedząc o konflikcie między polskimi i szwedzkimi Wazami Szujski zawarł sojusz z tym drugim państwem.
Przymierze rosyjsko – szwedzkie dało Zygmuntowi III pretekst do wojny. Armia Rzeczpospolitej obległa Smoleńsk we wrześniu 1609 roku. Akcją dowodził kanclerz wielki litewski Lew Sapieha. Rosjanie i Szwedzi ruszyli z ofensywą. Ich wojska zostały rozbite w wielkiej bitwie pod Kłuszynem 4 lipca 1610 roku. Oblężenie Smoleńska trwało.
W październiku 1610 roku wojska polskie wkroczyły na Kreml. Kwestia wyboru na cara kandydata z Warszawy była otwarta. Wiosną 1611 roku opór obrońców Smoleńska słabł. Sapieha zdecydował się na szturm. 13 czerwca 1611 roku po krwawej bitwie miasto zostało zdobyte. Smoleńsk po rozejmie w Dywilnie z 11 grudnia 1618 roku znalazł się w granicach Rzeczpospolitej.
