Kartka z kalendarza. 13 maja – Rocznica urodzin Teodora Axentowicza

Jeden z najważniejszych polskich malarzy przełomu XIX i XX wieku – Teodor Axentowicz był postacią, która odcisnęła swoje piętno na historii sztuki Polski i regionu. Artysta armeńskiego pochodzenia był rektorem i wykładowcą Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Jego biografia jest przykładem tego, w jaki sposób rozwijały się kariery artystyczne osób z Europy Środkowej i Wschodniej.

Młodość Axentowicza

Urodził się 13 V 1859 r. w Braszowie w Siedmiogordzie. Ta historyczna kraina ważna dla Węgrów i Rumunów ma swoją unikatową kulturę (w tym materialną) ze względu na tygiel narodów zamieszkujących ten ciekawy region. Ojciec artysty pochodził z rodziny polskich Ormian. Pracował w habsburskiej administracji. Matka malarza pochodziła z rodziny węgierskiej. Chłopiec został ochrzczony w obrządku rzymskokatolickim. Rodzina Axentowicza była związana ze Lwowem, gdzie chłopiec wyprowadził się wraz z rodzicami w 1861 roku. Od małego przejawiał zdolności plastyczne wprowadzając czasem rówieśników w zakłopotanie.

W latach 1878 – 1882 uczył się w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium pod okiem profesorów Hackla i Benczura,  a w latach 1882 – 1895 studiował w Paryżu. W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku pracował na Zachodzie, jako ilustrator i kopista doskonaląc warsztat podczas wyjazdów do Anglii i Włoch. Na Wyspach zetknął się oryginalnym brytyjskim nurtem, jakim był prerafaelityzm. Wykonywał ilustracje do tak znanych czasopism jak „Le Monde Illustre” i „Figaro”.  Do Galicji wrócił w 1895 roku i zaczął pracę w Krakowie w, kierowanej przez Juliana Fałata, Szkole Sztuk Pięknych. W 1897 roku zaczął kształcić w malarstwie kobiety w założonej przez siebie szkole malarskiej, w której do współpracy zaprosił między innymi Leona Wyczółkowskiego.

Dorobek artysty

Od 1910 roku Axentowicz był rektorem krakowskiej ASP. Wystawiał swoje prace w Rzeszy, Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Artysta został zapamiętany jako malarz kobiet ukazujący ich wizerunki w pięknym anturażu belle epoque. Portrety Axentowicza utrzymane w kameralnym stylu do dziś zachwycają doborem barw.

Do historii sztuki przeszły też jego prace poświęcone obrzędom i obyczajom Huculszczyzny. Wspaniale oddawał w nich życie rusińskiej wsi i jej obyczaje. Takie obrazy jak „Kołomyjka” z 1895 roku, czy „Pogrzeb huculski” z 1900 roku na stałe wpisały się w dzieje polskiego malarstwa. W pracach przedstawiających scenki rodzajowe z Huculszczyzny widać zainteresowanie autora dynamiką i ruchem. Brał udział w pracach nad renowacją katedry ormiańskiej we Lwowie. Wielokrotnie nagradzany doczekał się uznania swoich prac w kraju i zagranicą. Zmarł 26 VIII 1938 roku w Krakowie. 

Ilustracja: Teodor Axentowicz – „Autoportret z paletą” (1898)