Kartka z kalendarza. 14 maja – Powstanie Układu Warszawskiego
Organizacja militarna powstała 14 V 1955 roku w Warszawie na długie lata stałą się przeciwnikiem państw Zachodnich. Choć oficjalnie miała mieć obronny charakter, w rzeczywistości służyła imperialnym celom Związku Sowieckiego.
Jak boleśnie przekonały się państwa, które próbowały z układu wystąpić, sojusz faktycznie służył nie tyle celom obronnym co zniewoleniu państw który dostały się do sowieckiej strefy wpływów. W rocznicę podpisania dokumentu w Warszawie warto przypomnieć kilka faktów z historii Układu Warszawskiego.
Powstanie „sojuszu”
Jako uzasadnienie powstania Układu Warszawskiego oficjalnie podawano zagrożenie, jakie dla Europy Wschodniej miało nieść wejście RFN do NATO. Układ Warszawski miał gwarantować udzielenie niezbędnej pomocy swoim sygnatariuszom w przypadku inwazji na ich terytorium.
W rzeczywistości powstanie tego sojuszu pozwoliło na uzyskanie kontroli nad armiami państw satelickich i wglądu w ich potencjał militarny przez Sowietów, którzy pełnili też, w zdecydowanej większości, kierownicze stanowiska w Układzie Warszawskim.
Sowiecka interwencja za nieposłuszeństwo
Układ tworzyły z początku następujące państwa: Albania, Bułgaria, Czechosłowacja, Niemiecka Republika Demokratyczna, Polska, Rumunia, Węgry i Związek Sowiecki. Z tego „przyjacielskiego” przymierza próbowali w 1956 roku wystąpić Węgrzy, a w 1968 Czesi i Słowacy. W obu przypadkach zakończyło się to dla nich sowiecką interwencją zbrojną. Państwem, które pokojowo zakończyło swoją współpracę z Układem Warszawskim była Albania, która opuściła sojusz w 1968 roku w proteście przeciwko interwencji wojskowej państw układu w Czechosłowacji. Brak interwencji militarnej w Albanii wynikał z braku sowieckiej obecności wojskowej na jej terytorium i w krajach ościennych. (socjalistyczna Jugosławia nigdy nie przystąpiła do Układu Warszawskiego).
Porozumienie zostało podpisane na dwadzieścia lat z możliwością automatycznego przedłużenia o dziesięć kolejnych. Rozpad Układu Warszawskiego zaczął się wraz z erozją bloku sowieckiego we Wschodniej Europie. Z sojuszu jeszcze przed jego formalnym rozwiązaniem, we wrześniu 1990 roku, wystąpiła NRD. Formalnego rozwiązania dokonano 1 VII 1991 roku w Pradze.
Narzędzie Kremla
Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej – tak brzmiała oficjalna nazwa Układu Warszawskiego – w rzeczywistości umożliwiał kontrolę Sowietów nad armiami państw zależnych od ZSRS i był narzędziem służącym do ich pacyfikacji.
Ponadto stanowił dla Kremla znakomite narzędzie służące legitymizacji swoich poczynań na arenie międzynarodowej i w konfrontacyjnej polityce wobec państw demokratycznych.
