Powstanie znajdującego się pod formalną ochroną Ligi Narodów państwa – miasta miało być kompromisowym rozwiązaniem zmierzającym do zażegnania ewentualnych sporów o przynależność państwową tego ważnego portu. Zamieszkałe przez prawie pół milionową społeczność miasto stanowiło ciekawy przykład wiary w możliwości kreowania rzeczywistości przez zewnętrzne instytucje międzynarodowe. Istnienie Wolnego Miasta Gdańska było przyjmowane z wyraźną niechęcią samej ludności miasta, w zdecydowanej większości niemieckiej, która widziała w Polsce twór słaby gospodarczo i pozbawiony większych szans na rozwój, a współodpowiedzialny za oderwanie ich miasta od reszty Niemiec. Wraz z dojściem do władzy w Rzeszy narodowych socjalistów okazało się, że WMG stało się obiektem nieustannego zainteresowania Berlina, który starał się o powrót miasta w granice Niemiec, co znalazło swój finał we wrześniu 1939 roku.
Powstanie WMG
Wobec klęski Niemiec w I Wojnie Światowej na światowej agendzie pojawiła się kwestia odrodzonego państwa polskiego. Budziła ona wiele kontrowersji, ponieważ dla znacznej części niemieckiej opinii publicznej tereny wchodzące w skład I Rzeczpospolitej, a anektowane przez Prusy w wyniku I i II rozbioru polski były postrzegane, jako integralna część Niemiec. Ponadto warto dodać, że obszar Pomorza był dość silnie zasiedlony przez ludność niemiecką. Silna obecność Niemców była widoczna także w samym Gdańsku, gdzie w masowych demonstracjach Niemcy protestowali przeciwko włączeniu miasta do Polski. Spowodowało to, że społeczność międzynarodowa zdecydowała się na rozwiązanie kompromisowe: powstanie quasi – państwowego tworu, który swoim istnieniem nie satysfakcjonował ani Niemców, ani Polaków. Już w styczniu 1920 roku miasto formalnie zostało odłączone od Rzeszy, ale jeszcze nie powołano do życia WMG. By zapobiec niepokojom i dopilnować opuszczenia miasta przez garnizon niemiecki do Gdańska przypłynęły oddziały brytyjskie i francuskie. Władzę w mieście oficjalnie sprawował przedstawiciel Ligii Narodów (11 II – 15 XI 1920), którym był Brytyjczyk Reginald Tower. Wolne Miasto Gdańsk powstało oficjalnie 15 XI 1920 roku. Od 17 XI 1920 roku Wolne Miasto Gdańsk posiadało konstytucję powstałą w wyniku konsultacji między przedstawicielami Gdańska, a Ligą Narodów.
Administracja i terytorium
WMG obejmowało obszar ponad tysiąca ośmiuset kilometrów kwadratowych. (Po symbolicznej korekcie granic z grudnia 1920 roku obejmowało dokładnie 1893 km2.) Składało się z dwóch powiatów miejskich: Gdańska i Sopotu oraz powiatów ziemskich: Gdańskie Wyżyny, Gdańskie Niziny i Wielkie Żuławy. Ludność polska stanowiła maksymalnie do piętnastu procent wszystkich mieszkańców WMG.
