
Kartka z kalendarza. 15 sierpnia – Bitwa Warszawska
Uznawana za jedną na najważniejszych bitew w historii świata, starcie zbrojnie, które powstrzymało rozwój komunizmu i wpłynęło na kształt Europy Środkowej w okresie międzywojennym. Zwana Cudem nad Wisłą trwała między 13 a 25 sierpnia 1920 roku.
Przeszła do historii jako wielki tryumf polskiego oręża, który spowodował, że odrodzone, młodziutkie państwo polskie utrzymało swoją niepodległość, a bolszewicy musieli wstrzymać swoje plany o światowej rewolucji komunistycznej i marszu na Zachód celem obalenia dotychczasowego porządku.
Obrona twierdzy w Brześciu
Od czasu polskiej ofensywy na Kijów zakończonej spektakularnym sukcesem wojska polskie i ukraińskie znajdowały się w ciągłej defensywie. Armia Czerwona odnosiła wspaniałe sukcesy w szybkim tempie wypychając oddziały polskie z Ukrainy.
Podjęte przez stronę polską próby utrzymania linii Bugu spełzły na niczym. Polacy próbowali bronić twierdzy w Brześciu – potężnego kompleksu fortyfikacji, który został zbudowany jeszcze w czasach cara Mikołaja I i miał pomagać wojskom rosyjskim w kontroli nad Królestwem Polskim po Powstaniu Listopadowym oraz wojnie polsko-rosyjskiej. Finalnie oddziały polskie otrzymały rozkaz odwrotu za linię Wisły i przegrupowania sił w celu przygotowania kontrofensywy 6 sierpnia 1920.
Przebieg walk
Pole bitwy było rozciągnięte od Działdowa po Włodawę. Sowieci nacierali na całym odcinku. Wojska polskie wytrzymały uderzenie na przedmościu warszawskim, jak często określa się obszar odpowiedzialności polskiej 1 Armii. Niektóre pozycje przechodziły z rąk do rąk, jak poszczególne punkty oporu w Radzyminie.
By okrążyć Warszawę Sowieci chcieli zdobyć przeprawę na Wiśle w Płocku, ale i tam zostali skutecznie powstrzymani, w dużej mierze dzięki osobistej odwadze wielu młodych obrońców miasta. Polskie kontruderzenie zaczęła 5 Armia, uderzając nad Wkrą 14 sierpnia na pozycje sowieckie.
Właściwy cios Armii Czerwonej zadała grupa sił dowodzonych przez Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, wykorzystując rozciągnięte linie Sowietów. Atak nastąpił znad Wieprza i zakończył się całkowitym sukcesem. Od 16 sierpnia Polacy obserwowali szybki odwrót sił sowieckich, które miało nieuporządkowany charakter. Armia polska ruszyła w pościg za Sowietami.
Finał starć
W bitwie poległo ponad cztery i pół tysiąca żołnierzy polskich. Straty sowieckie nie są dokładnie znane, ale szacuje się je na około dwadzieścia pięć tysięcy poległych i sześćdziesiąt tysięcy wziętych do polskiej niewoli. Ponadto około czterdziestu tysięcy Sowietów zostało internowanych przez Niemców w Prusach Wschodnich.
Bezpośrednim rezultatem zwycięstwa Polaków w bitwie o Warszawę i bitwie nad Niemnem było zawarciem zawieszenia broni 15 października 1920 roku, które zaowocowało traktatem pokojowym zwanym traktatem ryskim, który uporządkował relacje polsko – sowieckie na ponad osiemnaście lat.
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe