Herakliusz, który całe swoje życie poświecił na walce o utrzymanie jedności imperium i przypłacił to zdrowiem, jako starzec musiał przyglądać się jak pod naporem muzułmanów wszystko obraca się w pył.
Wydawało się, że armie arabskie są nie do powstrzymania. Konstans II objął władzę ze wsparciem konstantynopolitańskiego Senatu. Swoją wdzięczność wobec senatorów okazał w pięknej, pełnej frazesów mowie tronowej. Jego panowanie było zaprzeczeniem tego o czym mówił. Mord na Konstansie zakończył jego prawie trzydziestoletnie panowanie. Był to okres nie tylko islamskiego naporu, ale i problemów bałkańskich. Władca nie zamykał się w pałacu i nie miał szczególnego zamiłowania do uciech stołu, ale jego zaangażowanie na wielu frontach, co warto podkreślić – osobiste, nie szło w parze z jego kompetencjami wojskowymi. Niestety te braki w połączeniu z trudnym charakterem i skłonnością do przemocy nie przysparzały mu popularności.
Upadek granic imperium
Wojska Arabów opanowały Egipt i wybrzeża Libii. Okazało się, że wszystkie pozostałe jeszcze przy Cesarstwie ziemie afrykańskie przeszły pod panowanie muzułmańskie. Za panowania kalifa Usmana Arabowie rozbudowali swoją flotę. Przeciwko niej wyruszył na czele potężnej flotylli sam Konstans II. W bitwie masztów, tak jest nazywana w tradycji muzułmańskiej, w 655 roku Arabowie zwyciężyli spychając Cesarstwo do defensywy również na morzach. Na skutek klęski floty cesarskiej muzułmańskie ekspedycje zaczęły niszczyć Cypr, Kretę i Rodos. Arabskie oddziały skutecznie niszczyły też jednostki Cesarskie w Azji Mniejszej.
Dopiero wewnętrzne kłopoty Kalifatu pozwoliły Cesarstwu skonsolidować siły. Konstans starał się opanować sytuację na Bałkanach, która od 602 roku była wciąż bardzo trudna. Bułgarzy napływający w rejon Bałkanów byli nie do powstrzymania. Pewną ulgą był fakt, że napotykali na swojej drodze osiadłych w tym rejonie, od prawie pięćdziesięciu lat, Słowian, którzy stawiali im opór. W dalszej perspektywie groźni koczownicy stapiali się ze Słowianami i przyjmowali osiadły styl życia.
Spory chrystologiczne
Cesarz zakazał dyskusji na tematy chrystologiczne. Uważał je za destrukcyjne nie tylko dla wspólnoty Kościoła, ale także dla państwa. W rezultacie w 648 roku wydał edykt zwany Typos w którym zakazał sporów chrystologicznych. Spory oczywiście nie ustały wraz z administracyjnym zakazem, ale skonfliktowały cesarza z biskupem Rzymu. Papież Marcin, który sprzeciwił się zakazowi dyskusji o sprawach teologicznych został uwięziony i zesłany na Krym. Te i tym podobne okrucieństwa nie przynosiły Konstansowi II popularności, i z tego powodu opuści Konstantynopol i udał się na Zachód by odwiedzić Tarent i Neapol. Tam walczył z naporem Longobardów. Odwiedził też Syrakuzy, które chciał uczynić nową stolicą państwa. Pomysł ten zrodził się u Konstansa niejako w rezultacie strachu przed dalszym naporem Arabów.
Nie doczekał jednak realizacji swoich wizji i został zamordowany w kąpieli 15 IX 668 roku. Zwłoki niepopularnego cesarza zostały przewiezione z Syrakuz do Konstantynopola.
