Gdy 23 V 1618 roku przedstawiciele stanów czeskich dokonali słynnej defenestracji praskiej i wyrzucili przez okno zamku na Hradczanach namiestników cesarskich nie zdawali sobie sprawy, że ich czyny w dalszej perspektywie będą mieć dalekosiężne skutki. Uruchomiona przez nich lawina nie tylko doprowadziła do konfliktu między Czechami a Habsburgami, ale stała się zapowiedzią jednej z najkrwawszych wojen nowożytnej Europy. Wojna Trzydziestoletnia składała się z kilku etapów i punktem przełomowym dla tzw. szwedzkiego etapu konfliktu była tragiczna, dla Gustawa II Adolfa, bitwa pod Lützen.
Etapy konfliktu
Ze względu na miejsce walk między protestantami a katolikami oraz komponenty wojskowe głównych uczestników walk wyróżniamy następujące etapy Wojny Trzydziestoletniej: okres czeski 1618 – 1622, okres duński 1622 – 1629, okres szwedzki 1630 – 1635 i francuski 1635 – 1648. Okres szwedzki to czas, gdy główną siłą wspierającą protestantów na obszarach Rzeszy była Szwecja. Spektakularne lądowanie wojsk Gustawa II w Peenëmunde nieopodal Szczecina spowodowało, że przeciwko siłom politycznym skoncentrowanym dookoła dyktatu Wiednia rozpoczęły się operacje wojskowe na obszarze od Bałtyku po Bawarię.
Bitwa
Podczas trwającej od rana bitwy Gustaw II Adolf osobiście dowodził prawym skrzydłem swojej armii. Walki odbywały się pomimo niekorzystnych warunków pogodowych. Pod Lützen panowała gęsta mgła, która utrzymywała się prawie do samego południa. Początkowo, więc Szwedzi nie widzieli położenia wojsk Habsburgów. Mgła zasłaniała widok i siły katolickie z powodzeniem prowadziły ostrzał artyleryjski pozycji Gustawa II. Siły szwedzkie dość skutecznie poprowadziły swoje natarcie i zyskiwały widoczną przewagę nad wojskami katolickimi. Do boju osobiście zagrzewał swoich żołnierzy Gustaw. Został jednak ciężko raniony kulą w klatkę piersiową wycofał się na tyły i choć początkowo nikt tego nie zauważył, osamotniony spadł z konia, i zmarł. Rozwścieczeni tą tragedią Szwedzi uderzyli z wielkim impetem na pozycje katolików zdobywając baterię dział Habsburgów i duże ilości innych materiałów wojennych. Udało się zrealizować plan Gustawa polegający na wyparciu sił katolickich w kierunku Lipska. Szwedzi wygrali bitwę jednak ponieśli wysokie straty i stracili osobę charyzmatycznego wodza. W niedalekiej przyszłości miało to fatalny wpływ na dalsze losy wojny.
