Kartka z kalendarza. 16 października – Ferenc Szálasi premierem Węgier
Burzliwa historia Węgier w XX wieku ma wielu bohaterów, którzy zapisali się w dziejach tego kraju, i całego kontynentu, na rozmaite sposoby. Bez wątpienia jedną z takich postaci jest Ferenc Szálasi (1897 – 1946). Państwo jakie próbował stworzyć czerpało całymi garściami z dorobku włoskiego faszyzmu i niemieckiego narodowego – socjalizmu. Oparta na nacjonalizmie i socjalizmie ideologia Partii Strzałokrzyżówców oparta była na prowadzonych jeszcze w czasach austrowęgierskich badaniach nad wspólnym turańskim pochodzeniem rasowym koczowniczych ludów Wielkiego Stepu i przekonaniu, że Węgrzy poza doświadczeniami z innymi koczownikami mieli od średniowiecza także związki z zamieszkującymi Nizinę Węgierską innymi ludami: Słowianami i ludami pochodzenia romańskiego.
Rok przełomu
Po zajęciu Węgier przez Wehrmacht 19 III 1944 Niemcy patrzyli na swojego sojusznika z wielką ostrożnością dokładnie weryfikując wszelkie doniesienia o ewentualnych próbach wyjścia z grona państw Osi i dołączenia do koalicji antyhitlerowskiej. O przyjmowanie Niemców, jako wojsk sojuszniczych apelował szef sztabu armii węgierskiej. Władzę nad krajem przejął Edmund Veesenmayer SS Standartenführer, jako poseł Rzeszy w Królestwie. Pełnej kontroli niemieckich organów bezpieczeństwa został poddany cały węgierski aparat państwa, który musiał nie tylko skrupulatnie wykonywać polecenia Niemców, ale też zwiększyć zaangażowanie militarne w walkach przeciwko Sowietom. Elity węgierskie wciąż szukały sposobu na wyjście z wojny. Perspektywa zajęcia kraju przez zachodnich Aliantów stawała się coraz to bardziej nierealna. Po lądowaniu Aliantów w Normandii 6 VI 1944 w Budapeszcie zdano sobie sprawę, że trzeba będzie zacząć dogadywać się z Sowietami.
Przerwana droga w kierunku pokoju
W sierpniu 1944 roku regent Horthy zdecydował się na osadzenie na stanowisku premiera generała Gézę Lakatosa, który miał przygotować grunt pod negocjacje. Premier usunął ze stanowisk państwowych tych pracowników administracji terenowej, którzy jawnie sprzyjali faszystom lub byli odpowiedzialni za udział w niemieckich deportacjach Żydów. 11 października 1944 Węgrzy podpisali z Sowietami porozumienie dotyczące zaprzestania działań wojennych przeciw Związkowi Sowieckiemu. Węgrzy mieli się też zobowiązać do wypowiedzenia wojny III Rzeszy i ewakuacji wszystkich terytoriów, które zajęli po 1937 roku. Porozumienie miało zacząć obowiązywać od 15 października. O planach zmiany sojuszy szybko poinformował Berlin Veesenmayer. Esesmani porwali jedynego syna regenta Horthyego by uzyskać narzędzie nacisku na regenta, który tego samego dnia w przemówieniu radiowym apelował do państw alianckich o zawieszenie działań wojennych. Za deklaracją nie poszły jednak, żadne rozkazy do jednostek wojskowych na froncie. 16 października Horthy zdecydował się odwołać deklarację z dnia poprzedniego i wysunął na premiera przywódcę węgierskich faszystów Ferenca Szálasiego. Szybko rozpoczęła się totalitaryzacja kraju, który pod przywództwem lokalnych faszystów zamierzał kontynuować walkę przeciwko Armii Czerwonej u boku Wehrmachtu.
