Na mocy postanowień traktatu Ribbentrop-Mołotow republiki bałtyckie miały się znaleźć w orbicie wpływów ZSRS. Bałtowie z zaniepokojeniem obserwowali rozwój wydarzeń na politycznej mapie Europy.
Oba totalitarne mocarstwa – III Rzesza i Związek Sowiecki – z impetem niszczyły ład powersalski przesuwając granice i likwidując niepodległość państw powstałych w wyniku I wojny światowej. Po wojnie zimowej i decydujących rozstrzygnięciach na zachodzie Europy, gdzie Wehrmacht dokonał szybkiego rozbicia wojsk państw demokratycznych, Stalin postanowił szybko realizować postanowienia paktu z Niemcami.
Aneksja
Po agresji na Polskę Sowieci zażądali od Litwy prawa do lokalizacji swoich baz wojskowych na jej terytorium. Przekazali też Litwinom zabrane Polsce Wilno i zachodnią Wileńszczyznę. Wiosną 1940 roku, kiedy Niemcy były zaangażowane na zachodnich frontach Stalin wysunął w stosunku do Litwy ultimatum, w którym zarzucał stronie litewskiej łamanie dotychczasowych porozumień.
15 VI 1940 roku Sowieci po przyjęciu przez Litwinów ultimatum wprowadzili na Litwę kolejne oddziały wojskowe. Dotychczasowy rząd litewski opuścił kraj. Doszło do sfałszowanych wyborów, w których wygrali komuniści, którzy doprowadzili do głosowania nad uchwałą w sprawie włączenia Litwy do ZSRS. Uchwała została przyjęta jednogłośnie. Analogiczny scenariusz został zastosowany przez Kreml w stosunku do Rygi i Tallina, oba państwa zostały zajęte przez Armię Czerwoną 17 VI 1940. Łotwa formalnie stała się częścią Związku Sowieckiego w 5 VII, a Estonia 6 VII 1940 roku.
Podsumowanie
Na skutek aneksji państwa bałtyckie dostały się pod panowanie sowieckie. Jego bezpośrednim skutkiem były mordy na przedstawicielach elit politycznych i intelektualnych Łotwy i Estonii. W głąb Związku Sowieckiego deportowany został między innymi łotewski prezydent Kārlis Ulmanis i estoński Konstantin Päts.
Prawdopodobnie został tam zamordowany. Skala sowieckiego terroru znalazła odzwierciedlenie w powszechnej nienawiści do Sowietów. Dało to o sobie znać po agresji III Rzeszy na dotychczasowego sojusznika. Wielu Litwinów, Łotyszy i Estończyków służyło w formacjach antysowieckich formowanych przez Niemców na Wschodzie. Po II wojnie światowej wszystkie trzy republiki ponownie stały się obiektem represji ze strony Kremla. Skutki sowieckiej inżynierii etnicznej są widoczne po dziś dzień w strukturze narodowościowej tych państw.
Zobacz poprzednie Kartki z kalendarza
Fotografia ilustracyjna przedstawia Muzeum Okupacji Łotwy ( (sowieckiej z lat 1940 – 1941, niemieckiej z lat 1941 – 1944 i znowu sowieckiej z lat 1944 – 1991). Zdjęcie zamieszczone w tekście przedstawia sowiecki plakat propagandowy ze zbiorów tegoż muzeum. Autorem obu jest dr Tomasz Sińczak.
