Kartka z kalendarza. 17 listopada – Rząd Jędrzeja Moraczewskiego

Autor: Dr Tomasz Sińczak
Podziel się tym wpisem:

14 XI 1918 roku Rada Regencyjna ustąpiła przekazując całość swoich kompetencji na ręce Józefa Piłsudskiego. Samorozwiązanie Rady miało na celu nie tylko szybkie przekazanie władzy nad krajem na ręce osoby obdarzonej wielkim autorytetem, ale także zapobieżenie anarchii i chaosowi rewolucyjnemu, który rozlewał się po Europie inspirowany przez bolszewików z Rosji. Wracające do zrewoltowanych Niemiec żołnierze dawnej cesarskiej armii pozostawiali po sobie próżnię, którą szybko i z entuzjazmem zapełniali komuniści. Społeczeństwu polskiemu trzeba było dać sygnał, że reformy społeczne rozwiążą najbardziej nabrzmiałe przez ostatnie lata problemy. Gabinet Moraczewskiego nie cieszył się zbyt dobrą opinią wśród dyplomatów Ententy i  polityków rodzimej prawicy. Postrzegano go, jako radyklanie lewicowy i związany z ekipą wcześniej rządzącą z nadania Niemiec.

Prolog Daszyńskiego

Pierwszą „jaskółką” zwiastującą powstawanie kolejnych lewicowych gabinetów w odrodzonej Polsce był powstały w nocy z 6 na 7 XI Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej zwany czasem potocznie „rządem lubelskim”. W rządzie tym na czele, którego stał socjalista Ignacy Daszyński znajdowali się przedstawiciele PPS, PPSD oraz PSL „Wyzwolenie”. Po powrocie do Warszawy 10 XI Piłsudski szybko przystąpił do rozmów z Daszyńskim. Nakłonił go do ustąpienia i rozpoczął rozmowy z przedstawicielami lewicowych środowisk mające na celu szybkie powołanie nowego rządu.

Gabinet Moraczewskiego

Piłsudski powierzył zadanie stworzenia nowego rządu socjaliście Jędrzejowi Moraczewskiemu. Nowy premier szybko zorientował się, że jego poglądy nie są do zaakceptowania dla większości działaczy endeckich i centrowego PSL „Piast”. Wobec powyższego gabinet Moraczewskiego nie różnił się zbytnio od ekipy Daszyńskiego. Składał się z działaczy PPS, PPSD, PSL „Lewica” i PSL „Wyzwolenie”. Rząd Moraczewskiego nie kontrolował rozległego obszaru. Pod faktycznym zarządem jego gabinetu znajdowało się niemal całe terytorium Królestwa Polskiego i część Suwalszczyzny. Dopiero z biegiem czasu możliwe było przejęcie kontroli nad Małopolską, co udało się Moraczewskiemu dopiero pod koniec grudnia 1918 roku. Najważniejszymi osiągnięciami jego gabinetu były: ogłoszenie powszechnego prawa wyborczego obejmującego kobiety, ustanowienie ośmiogodzinnego dnia pracy, powstanie inspekcji pracy i ubezpieczenia chorobowego.

Skip to content