Kartka z kalendarza. 17 maja – Anna Wazówna – księżniczka, intelektualistka i mecenas sztuki i nauki

Autor: Dr Tomasz Sińczak
Podziel się tym wpisem:

W 1568 roku stosunki polsko-szwedzkie uległy znaczącej poprawie, ponieważ na tron szwedzki wstąpił Jan III Waza, którego żoną byłą Katarzyna Jagiellonka,. W tym samym roku na świat przyszła ich córka Anna siostra Zygmunta Wazy – króla Polski od 1587 roku. Historia życia i działalności Anny jest wspaniałym przykładem kobiety zaangażowanej w życie społeczne i polityczne państwa.

Materialne ślady jej działalności do dziś są jednymi z najpiękniejszych pozostałości po polskiej linii Wazów, jakie przetrwały do naszych czasów.

Przybycie Anny do Polski

Najmłodsza córka króla Jana urodziła się 17 V 1568 r. Była bardzo związana ze swoim bratem Zygmuntem. W rezultacie, gdy doszło do elekcji Zygmunta na króla Polski przyjechała wraz z nim. Przez matkę wychowywana była w wierze katolickiej, ale później świadomie wybrała wyznanie luterańskie. Jej relacja z bratem i odmienność wyznaniowa powodowała, że nie była najlepiej odbierana na polskim dworze. W rezultacie narastającego konfliktu Anny z otoczeniem króla wyjechała na kilka lat z Polski w 1589 roku i wróciła dopiero trzy lata później. Definitywnie pozostała w Polsce dopiero po 1598 roku.

W 1604 roku otrzymała urząd staroty w Brodnicy, a w 1611 roku w Golubiu. Jej działalność na Ziemi Dobrzyńskiej jest bardzo znana i szeroko opisywana w literaturze. Z Golubia prowadziła korespondencję z artystami i uczonymi. Znana jest jej opieka finansowa nad działalnością profesora Akademii Krakowskiej Szymona Syreniusza, który dzięki jej pieniądzom wydał pierwszy polski zielnik. Interesowała się wieloma dziedzinami nauki w tym botaniką, teologią i historią. Wiele zawdzięcza jej golubski zamek, który przebudowała na modłę renesansową dobudowując między innymi wspaniałą attykę i przebudowując wnętrza zamku. Obiekt zmienił się w prawdziwą rezydencję dzięki opiece księżnej. Wcześniej w czasach istnienia Państwa Zakonnego wielokrotnie był szturmowany i niszczony przez Polaków. Dziś jest dostępny dla zwiedzających i jest jednym z ciekawszych zabytków Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Według legendy, w jej golubskich ogrodach, miała się znajdować pierwsza polska plantacja tytoniu. Nasiona tytoniu księżna otrzymała ponoć od polskiego posła w Imperium Osmańskim.

Mauzoleum Anny Wazówny

Anna zmarła w 1625 roku, w Brodnicy. Jako członkini rodziny królewskiej powinna być pochowana na Wawelu, ale przeszkodą w pochówku był jej protestantyzm. W związku, z czym jej trumna była do lat trzydziestych przechowywana na zamku w Brodnicy, a dzięki synowi Zygmunta – królowi Polski Władysławowi IV jej szczątki spoczęły w 1636 roku we wspaniałym mauzoleum w toruńskim kościele Najświętszej Marii Panny, który był kościołem protestanckim. Mauzoleum jest do dziś jednym z najpiękniejszych zabytków Torunia. Barokowe dzieło w kształcie absydy, do której prowadzi ozdobny portal mieści nagrobek w formie cokołu, na którym wspiera się otwarty sarkofag.

Grobowiec Anny Wazówny został znaleziony przez archeolog – Lidię Grzeszkiewicz-Kotlewską 7 IV 1994 roku i na zlecenie Miejskiego Konserwatora Zabytków w Toruniu został uporządkowany. Szczątki królewny zostały przebadane przez dr Andrzeja Florkowskiego z UMK, zaś przyporządkowane do wyposażenia grobowca zabytki zostały wreszcie przebadane i poddane konserwacji. W 1995 roku odbył się ekumeniczny pochówek księżniczki w Toruniu.

Skip to content