Kartka z kalendarza. 17 września – sowiecka agresja na Polskę
Związek Sowiecki 17 września 1939 roku dokonał zbrojnej agresji na Polskę. Inwazja na całej liczącej tysiąc czterysta kilometrów granicy została przeprowadzona z ogromnym impetem siłami wojsk dwóch frontów: białoruskiego i ukraińskiego wyposażonych w ponad cztery tysiące dział, ponad cztery tysiące czołgów i trzy tysiące samolotów. Dla polskiej armii stawiającej od ponad dwóch tygodni heroiczny opór Wehrmachtowi był to cios w plecy.
Stalin wywiązał się w ten sposób ze swoich zobowiązań sojuszniczych wobec III Rzeszy. Oba totalitarne mocarstwa w ciągu dwóch tygodni dokonując faktycznej likwidacji Rzeczpospolitej rozpoczęły najkrwawszą wojnę w dziejach ludzkości.
Pakt Ribbentrop – Mołotow
Zawarty 23 VIII 1939 w Moskwie traktat nosi nazwę od nazwisk ministrów spraw zagranicznych obu totalitarnych mocarstw: Joachima von Ribbentropa i Wiaczesława Mołotowa. Część oficjalna dotyczyła nieagresji między stronami na dziesięć lat z możliwością automatycznego przedłużenia wobec braku wypowiedzenia na kolejne pięć lat. Zasadniczym celem paktu było zagwarantowanie przez Stalina Hitlerowi pewnej formy przyjaznej neutralności wobec jego agresji na Polskę – de facto przyzwolenia na agresję.
Sowiecki dyktator nie robił tego bezinteresownie. Sowieci zgadzali się na zaspokojenie niemieckich planów wobec Polski pod warunkiem sowieckiej partycypacji w podziale jej terytorium. Ponadto ZSRS miał także wolną rękę w sprawie kolejnych kampanii militarnych zwanych przez komunistów „wyzwoleńczymi”. Na terenie Polski linia rozgraniczenia interesów obu stron miała przebiegać wzdłuż granicy rzek Wisła – Narew – San.
Już po 1 września Stalin bacznie obserwował postępy Niemców w Polsce. Oczywiście podobnie jak Hitler nie spodziewał się żadnej reakcji ze strony Zachodu, czekał jednak na rozwiązanie sowieckich problemów z Cesarstwem Japonii na Dalekim Wschodzie. Japończycy prowadzący drapieżną politykę stanowili dla Sowietów zagrożenie, a Kreml jak ognia bał się zaangażowania na dwóch frontach jednocześnie. Gdy 16 września wszedł w życie rozejm między Moskwą a Tokio, kończący walki na Dalekim Wschodzie, Stalin nie chciał dłużej czekać i postanowił zaspokoić niemieckie prośby dotyczące dotrzymania zobowiązań sojuszniczych.
W sprawie „bankruta”
O godzinie 3.00 17 września 1939 sowiecki zastępca komisarza ludowego spraw zagranicznych Władymir Potiomkin wręczył polskiemu ambasadorowi w Moskwie Wacławowi Grzybowskiemu notę dyplomatyczną zawierającą oświadczenie o rozpadzie państwa polskiego, ucieczce jego rządu i konieczności ochrony zamieszkującej Polskę mniejszości białoruskiej i ukraińskiej.
Państwo polskie było rzekomo „bankrutem” niepotrafiącym zapewnić ochrony swoim obywatelom. Armia Czerwona przekroczyła granicę RP po godzinie 4.00. Związek Sowiecki uznawał tym samym Traktat Ryski i polsko-sowiecki pakt o nieagresji z 1932 roku za nieobowiązujące bowiem zawarte z nieistniejącym państwem.
Mimo potwornej dysproporcji sił wynikającej choćby z zaangażowania większości polskich wojsk do walk z Niemcami Wojsko Polskie zadawało bolszewikom straty w ludziach i sprzęcie. Do historii przeszły obrona Grodna i bitwy pod Szackiem i Wytycznem. Agresja ZSRS zapoczątkowała sowiecką okupację wschodnich województw i stała się ponurym wstępem do sowieckiego ludobójstwa na Polakach.
Fot. USSR post office, Ivan Dubasov / И. И. Дубасов; scanned and uploaded by Vizu,Vizu at ru.wikipedia, Public domain, via Wikimedia Commons
