Autor: Dr Tomasz Sińczak

Kartka z kalendarza. 18 maja – Wojna w obronie konstytucji

Podziel się tym wpisem:

Uchwalenie Konstytucji 3 maja było poważnym krokiem w kierunku naprawy Rzeczpospolitej, jednak skuteczna reforma państwa nie była na rękę mocarstwom ościennym oraz zdrajcom, którzy byli utrzymywani przez obce dwory.

Ze szczególnym niepokojem obserwowała wydarzenia w Rzeczpospolitej Rosja, która zajęta wojną z Turcją nie mogła interweniować w Warszawie natychmiast po uchwaleniu Konstytucji. Do Jass, gdzie toczyły się rozmowy pokojowe między Rosją a Osmanami przybyli zdrajcy: Branicki, Potocki i Rzewuski.

Domagali się oni od Katarzyny interwencji w Rzeczpospolitej. Magnaci opracowali wraz z Rosjanami akt konfederacji, który miał być aktem sprzeciwu przeciwko „zuchwałej zbrodni” jak nazywano Konstytucję.

Targowica

Konfederacja targowicka została utworzona w Petersburgu pod patronatem carycy Katarzyny II, a ogłoszona publicznie 15 V 1792 roku w Targowicy (dawne Województwo Bracławskie) w majątku Szczęsnego Potockiego.

Jej celem było obalenie porządku prawnego, jaki wprowadzała wielka reforma ustrojowa z 3 maja, przywrócenie liberum veto i wolnej elekcji. Stary ustrój miał być gwarantowany przez Rosję.  Oczekiwano powrotu pod protektorat rosyjski.

Manifest Katarzyny

18 V 1792 Katarzyna wydała manifest, w którym oskarżała Polskę o liczne czyny przeciwko interesom jej państwa i interesom prawosławnych w Rzeczpospolitej. Polska miała utrudniać Rosjanom pobyt na Ukrainie podczas wojny z Turcją, prześladować przebywających na jej terytorium Rosjan, prześladować prawosławnych, spiskować wraz z Turcją…

Nie było to jednak formalne wypowiedzenie wojny, ponieważ Petersburg nie chciał przyznać, że Rzeczpospolita jest suwerennym państwem. Rosja we wsparciu dla konfederatów rzuciła przeciwko Polsce dziewięćdziesiąt sześć tysięcy żołnierzy, przeciwko nim Rzeczpospolita mogła wystawić pięćdziesiąt sześć tysięcy żołnierzy.

Prusy nie pomogły

Wojsko polskie było dość dobrze wyposażone w działa i broń palną między innymi dzięki zakupom w Prusach, ale wojska polskie tworzone niemal od podstaw i niedoświadczone w walkach miały duże trudności, by skutecznie stawić opór armii rosyjskiej, która świetnie radziła sobie w terenie, ponieważ dopiero, co zakończyła wojnę z Turcją. Pomimo przewagi liczebnej i doświadczenia Rosjanie po początkowych sukcesach nie radzili sobie najlepiej. Polacy pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego rozbili Rosjan w bitwie pod Zieleńcami 18 VI 1792 roku, miesiąc później udało się skutecznie stawić opór interwentom pod Dubienką, gdzie Kościuszko powstrzymał korpus rosyjski.

Oczekiwano na nadejście wojsk pruskich, które miały przyjść Polsce z pomocą w ramach sojuszu z 1790 roku jednak Hohenzollernowie nie wywiązali się ze zobowiązań wobec Polski. 23 VII 1792 roku Straż Praw przy królu opowiedziała się za przystąpieniem głowy państwa do konfederacji, co faktycznie czyniło dalszy opór daremnym. Mimo kolejnego zwycięstwa wojsk polskich pod Markuszowem 26 VII 1792 roku wojna w obronie Konstytucji była przegrana. Nadchodził drugi rozbiór polski.

Skip to content