Kartka z kalendarza. 19 kwietnia – powstanie w getcie warszawskim

Podziel się tym wpisem:

Powstanie w getcie warszawskim wybuchło 19 IV 1943 roku. Było to największe do tego czasu zbrojne miejskie powstanie w okupowanej przez Niemców Europie. Był to też jeden z pierwszych elementów Holokaustu, który w dużej mierze był znakomicie udokumentowany przez samych sprawców – w tym wielkiego kata warszawskich Żydów Jürgena Stroppa.

Zbrodniarz pieczołowicie dokumentował swoje zachowanie w getcie by sporządzić swego rodzaju podsumowanie działalności na potrzeby zwierzchnika SS Himmlera.

Przed powstaniem

Mieszkańcy getta w Warszawie byli już wywożeni do obozu zagłady w Treblince od lipca 1942 roku. Podobnie postąpili Niemcy zimą 1943 roku, kiedy to starali się o jak najszybsze wymordowanie Żydów. Wywózki objęły ponad sześć tysięcy osób. W kwietniu 1943 powstanie przeciwko dokonującym Zagłady Niemcom było formą zamanifestowania zbrojnego oporu wobec ludobójstwa. Nie miało na celu osiągnięcia jakiś strategicznych celów. Walką z Niemcami zajmowały się dwie organizacje Żydowska Organizacja Bojowa i Żydowski Związek Wojskowy. Łącznie kilkuset bojowników.

Przeciwko nim do dyspozycji Niemcy mieli ośmiuset trzydziestu grenadierów pancernych i kawalerzystów SS, dwustu trzydziestu czterech żandarmów, pięćdziesięciu dziewięciu żołnierzy artylerii przeciwlotniczej i saperów oraz ponad trzystu żołnierzy litewskich i łotewskich. Dodatkowo akcję pacyfikacji getta wspierało ponad dwustu policjantów polskich i jedna kompania straży pożarnej. Stroop nakazał wyposażyć swoich żołnierzy w miotacze płomieni i palić budynki getta. W obrębie dzielnicy żydowskiej palił się dom po domu. Przerażeni ludzie wyskakiwali przez okna nawet z wyższych pięter by spróbować uciec przed płomieniami. Na chodniku SS-mani dobijali ich salwami z broni maszynowej i ręcznej. Tych, którzy wpadali w ręce Niemców deportowano do obozów zagłady. Czasem bez względu na płeć i wiek mordowano na miejscu.

Reakcja Zachodu i finał

Potworności popełniane przez Niemców w trakcie pacyfikacji getta w Warszawie znamy bardzo dobrze również dzięki Raportowi Stroopa. Ten w swoim raporcie zaznacza, że wysadzenie Synagogi Wielkiej 16 maja zakończyło symbolicznie istnienie żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej w Warszawie. Choć to data umowna, bo pojedyncze incydenty zbrojne zdarzały się w getcie jeszcze do czerwca. Na wieść o wydarzeniach w getcie zareagowały mocarstwa zachodnie podczas konferencji na Bermudach. Jednak ze względu na brak możliwości dojścia do porozumienia w sprawie konkretnych działań i niskiego szczebla delegacji nie doszło do żadnych konkretnych postanowień.

Powstanie w getcie warszawskim trwało od 19 do 16 maja 1943. Był to jeden z bardziej charakterystycznych epizodów w procesie eksterminacji Europejskich Żydów. Do historii przeszła heroiczna postawa Żydów, którzy nie chcieli dać się wywieźć do obozów zagłady bez choćby honorowego oporu. Zachowanie oprawców – ich nieludzka brutalność i przekonanie, że dokonują czynności związanych z likwidacją siedliska „podludzi” stały się natomiast jednym z najbardziej jaskrawych dowodów na skalę zła, jakie niosła z sobą ideologia narodowo-socjalistyczna.

Skip to content