Kartka z kalendarza. 2 III 1855 – Aleksander II – cesarzem Rosji
2 marca 1855 roku cesarzem Rosji został Aleksander II Romanow. Nowy car niósł nadzieję na zmianę w państwie, które skompromitowane klęską w wojnie z Zachodem pogrążało się w odmętach absurdu i coraz to ciaśniejszych więzach autokratycznego systemu. Ostatnie lata życia Mikołaja I to bardzo ponury czas dla wszystkich narodów zniewolonych przez Rosję i … samych Rosjan. Aleksander chciał zmienić wiele elementów życia w kraju niejako w opozycji do ojca, z którym relacje nie zawsze układały mu się prawidłowo. Carewicz miał narzucony intensywny plan dnia przepełniony zajęciami edukacyjnymi i musztrą i szybko nauczył się schematu działania od ojca, który spędzał godziny na pracy administracyjnej. Jeszcze przed wstąpieniem na tron zwiedził wiele prowincji Rosji. Poznał wiele aspektów funkcjonowania państwa i miał okazję zwiedzić inne kraje. Jest kojarzony z pewną liberalizacją w Imperium Rosyjskim, która związana była z reformą uwłaszczeniową chłopów, która to spowodowała, że przez pokolenia cieszył się opinią cara wyzwoliciela. Podobną opinię mieli o nim Bułgarzy, wdzięczni za udział Rosji w walkach z Osmanami na Bałkanach z tego powodu jest czasem nazywany – Carem Liberatorem.
Reformy
Aleksander widząc stan instytucji państwowych po okresie panowania ojca zdecydował się szybki program reform wewnętrznych. W pierwszej kolejności dokonał reformy sądownictwa, szkolnictwa i finansów publicznych. Pomnych klęsk zadanych armii na Krymie przez siły mocarstw zachodnich chciał też szybko reformować armię. Upowszechnił służbę wojskową i skrócił ją znacząco: z dwudziestu pięciu do sześciu lat. Za jego panowania szybko rozwijały się koleje rosyjskie. Kolej stała się jednym z symboli postępu, który zapewniał dobrobyt i gospodarczy sukces państwom zachodnim. Elementem, który szczególnie negatywnie wpływał na rozwój gospodarczy Imperium Rosyjskiego było poddaństwo chłopów. Feudalny system był niewydolny i nie sprzyjał rozwojowi gospodarki rynkowej. W Królestwie Polskim decyzję o reformie przyśpieszyło Powstanie Styczniowe. Aleksander chciał odciągnąć chłopów od sprawy powstańczej i zdecydował się jak najszybciej rozciągnąć przywileje na chłopów z ziem Kongresówki. Uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim miało miejsce 2 marca 1864. Powstanie w Królestwie spacyfikował krwawo decydując się na falę nowych antypolskich represji.
Polityka zagraniczna
Car kontynuował ekspansję w kierunku Dalekiego Wschodu zakładając nowe miasta i faktorie handlowe. Powstał wielki port we Władywostoku, który otworzył przed Rosją perspektywy handlu i ekspansji na Pacyfiku. Rosyjskie wojska podbijały też kolejne ludy Azji Środkowej niszcząc ostatnie samodzielne chanaty i zbliżając się do wymarzonego Oceanu Indyjskiego, co powodowało tarcia w relacjach z Wielką Brytanią. W okresie jego panowania Rosja prowadziła też aktywną politykę na Bałkanach zmierzającą do wsparcia prawosławnych narodów słowiańskich w walkach z Osmanami.
