Autor: Dr Tomasz Sińczak

Kartka z kalendarza. 21 lipca – powstanie Wolnego Miasta Gdańska

Podziel się tym wpisem:

Wojska francuskie i polskie zdobyły Gdańsk 24 maja 1807 roku. Napoleon wkroczył do miasta dwa dni później. Od tej chwili szybko okazało się, że znaczenie Gdańska czyni problem jego państwowej przynależności sprawą europejską.

W planach Napoleona Gdańsk miał być jednym z najpotężniejszych garnizonów francuskich we wschodniej Europie. Gdańsk miał jednocześnie szachować Rosję i trwale wpływać na Prusy. Z tego powodu przywódca Francji nie dawał Polakom jednoznacznej odpowiedzi co do jego politycznej przyszłości i studził emocje w Warszawie. Choć zdawał sobie sprawę, że tworzące się pod jego czujnym okiem Księstwo Warszawskie będzie potrzebować sprzedawać wyprodukowane przez siebie produkty. Powstanie Wolnego Miasta Gdańska było kompromisem miedzy planami Napoleona a aspiracjami Polaków i pretensjami Niemców. 

Konwencja Elbląska

Gdańsk wpadł w ręce Francuzów po zażartej walce. Zdobyte w mieście zasoby wprawiły samego Napoleona w zachwyt. Specjalnie wysłany do zdobytego miasta komisarz francuski zajmujący się rekwizycjami ocenił wartość przejętych towarów na dziesięć milionów franków.

Uroczyste proklamowanie Wolnego Miasta Gdańska miało miejsce 21 lipca 1807 roku w Ratuszu Głównego Miasta. Granice WMG zostały określone przez Konwencję Elbląską która, została opublikowana 6 XII 1807. Miasto zajmowało powierzchnię tysiąca kilometrów kwadratowych.

W Wolnym Mieście stacjonowały oddziały francuskie i polskie. Miasto pozostawało pod formalnym protektoratem Prus i Saksonii. Należy jednak podkreślić, że protekcja monarchów z Berlina i Drezna była tylko dyplomatyczną fikcją.

Struktura miasta

Gdańsk składał się z wyodrębnionych czterech okręgów i osobno potraktowanego Starego Miasta. Miasto posiadało własnego francuskiego gubernatora, który odpowiadał przed cesarzem. Formalnie powinien on zajmować się tylko kwestiami wojskowymi, ale faktycznie pełniącego ten urząd Jean’a Rappa interesowały wszystkie sprawy miejskie. Ten zaufany towarzysz Napoleona z czasów kampanii egipskiej był jego oddanym urzędnikiem i realizował powierzone mu zadania z wielką skrupulatnością.

Gdańsk miał bowiem pełnić nie tylko role garnizonu na wypadek konfliktu z Prusami i Rosją, ale być także wielką bazą zaopatrzeniową na wypadek, gdyby doszło do wojny z Rosją na pełną skalę. Najważniejszym organem miasta był Senat, który kontaktował się z gubernatorem i obsadzał urzędy administracyjne w mieście. 

Kres istnienia

Po klęsce wojsk francuskich w Rosji doszło do oblężenia Gdańska przez Rosjan. Linia Wisły była linią oporu Napoleona przeciwko Aleksandrowi I i Gdańsk był jednym z głównych punktów oporu Francuzów. Francuzi poddali WMG drugiego stycznia 1814 roku, a koniec funkcjonowania Wolnego Miasta Gdańska przypadł na obrady Kongresu Wiedeńskiego.

Fot. Richard Knötel, Public domain, via Wikimedia Commons

Skip to content