Autor: Dr Tomasz Sińczak

Kartka z kalendarza. 22 I 1863-Wybuch Powstania Styczniowego

Podziel się tym wpisem:

Powstanie Styczniowe przeszło do historii, jako największe i najdłużej trwające polskie powstanie narodowe. Trwało od 22 I 1863 do jesieni 1864 roku. Było skierowane przeciwko Imperium Rosyjskiemu i obejmowało swoim zasięgiem ziemie wchodzące w skład zaboru rosyjskiego, czyli Królestwo Polskie, potocznie zwane Kongresówką i tzw. Ziemie Zabrane, czyli obszary wschodnich województw I RP, które administracyjnie nie wchodziły w skład Królestwa. Powstanie miało dalekosiężne konsekwencje dla rozwoju świadomości narodowej całych grup społecznych. Jego pacyfikacja doprowadziła do śmierci kilkudziesięciu tysięcy ludzi i wywózki na Syberię prawie czterdziesty tysięcy skazanych przez carskie sądy. Dodatkowymi karami, jakie Petersburg nałożył na Polaków w formie kary za powstanie było cofnięcie resztek autonomii, jakie jeszcze funkcjonowały na terenie Królestwa i likwidacja praw miejskich dla wielu ośrodków, co doprowadziło do regresu cywilizacyjnego wielu miejscowości. Ponadto popowstaniowa emigracja złożona w dużej mierze z przedstawicieli polskiej inteligencji jest dziś szacowana na blisko dziesięć tysięcy ludzi.

Przyczyny wybuchu Powstania

Mieszkańcy Królestwa coraz wyraźniej dostrzegali słabość Rosji związaną ze spektakularną klęską, jaką zadały jej mocarstwa zachodnie podczas wojny krymskiej (1853 – 1856). Wielu uznało, że Rosja przestała się liczyć, jako mocarstwo i dodatkowo cieszy się złą prasą w większości europejskich stolic, co może wpłynąć na pozytywny oddźwięk ewentualnego zrywu niepodległościowego. Jedną z przyczyn wybuchu Powstania Styczniowego był pobór do rosyjskiego wojska. Pobór rekrutów był przeprowadzany w Kongresówce od klęski Powstania Listopadowego, kiedy to przestała istnieć osobna od rosyjskiej armia Królestwa. Warunki panujące w zapóźnionej rosyjskiej armii były tak złe, że wielu rekrutów nie dożywało końca wieloletniej służby w imperialnej armii. Nastroje antyrosyjskie podgrzewała dodatkowo patriotyczna atmosfera, jaka zapanowała w Królestwie na początku lat sześćdziesiątych w związku z rocznicami wydarzeń z okresu poprzedniego powstania. Rozpędzane siłą manifestacje patriotyczne przynosiły wciąż nowe ofiary, a ich pogrzeby stawały się okazjami do kolejnych manifestacji postaw antyrosyjskich. By spacyfikować Królestwo władze rosyjskie wprowadziły w nim 14 października 1861 roku stan wojenny. Mimo takiego obrotu sytuacji w wielu miejscach wciąż spotykano się i manifestowano swoje poglądy. W Warszawie wielki protest miał miejsce już następnego dnia. Rozrastały się podziemne organizacje spiskowe.

Wybuch

            Do Królestwa od 1861 roku sprowadzano koleją kolejne oddziały rosyjskie. Obie strony zdawały sobie sprawę, że wystarczy tylko iskra. By powstrzymać rozwój podziemnych struktur patriotycznych ogłoszono w Królestwie tzw. brankę czyli przymusowy pobór do rosyjskiego wojska. 22 stycznia 1863 roku Tymczasowy Rząd Narodowy ogłosił manifest, który wzywał do oporu przeciwko Rosji wszystkie narody dawnej I RP. Wybuch powstania stał się faktem.

Skip to content