Kartka z kalendarza. 22 lipca – Konstytucja Księstwa Warszawskiego

Autor: Dr Tomasz Sińczak
Podziel się tym wpisem:

Nadana przez Napoleona 22 VII 1807 roku konstytucja Księstwa Warszawskiego wprowadzała ustrój monarchii konstytucyjnej z silną pozycją monarchy dzierżącego władzę wykonawczą i częścią władzy ustawodawczej.

Konstytucja oktrojowana przez cesarza dla Księstwa Warszawskiego była przez Polaków odbierana z pewną rezerwą, ponieważ, podobnie jak w innych krajach zależnych od Francji, dokument odbiegał radykalnie od zwyczajów lokalnych. Napoleon zniszczył tradycję silnej pozycji Sejmu i kolegialnego charakteru ministerstw, które od tej chwili miały być urzędami o mocno sformalizowanym charakterze. Do prawnego systemu księstwa weszły nowe zwyczaje z silną pozycją władzy wykonawczej na czele i zerwaniem wcześniejszego monopolu praw politycznych szlachty.

Nowa unia z Saksonią i władza wykonawcza

Władzą wykonawczą w Księstwie Warszawskim zarządzał monarcha, do którego należała pełnia władzy administracyjnej i wykonawczej. Mianował ministrów, stał na czele rządu i kontrolował go, podejmował decyzje w sprawach ustrojowych i administracyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem spraw budżetowych. Rząd Księstwa Warszawskiego składał się z sześciu ministrów: sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i wyznań, wojny, skarbu i policji. Ponadto w skład rządu wchodził sekretarz stanu. Miał on za zadanie pośrednictwo między rządem i monarchą. Sekretarz stanu przebywał w Dreźnie. Saksonia miała też zajmować się polityką zagraniczną w imieniu Księstwa. Każdy z aktów wydanych przez króla był kontrasygnowany przez ministra z odpowiedniego resortu. Władzę wykonawczą poza monarchą i Rządem Księstwa reprezentowała także Rada Stanu, która składała się z monarchy, ministrów oraz radców stanu. Zajmowała się ona opracowywaniem projektów ustaw i dekretów królewskich. Ponadto Rada Stanu miała także uprawnienia sadownicze i była najwyższym sadem w państwie.

Władza ustawodawcza

Władza ta była podzielona między osobę monarchy i parlament. Książe Warszawski posiadał prawo do inicjatywy ustawodawczej i sankcji ustaw sejmowych. Nominował przewodniczących obu izb parlamentu. Sejm był organem dwuizbowym. Składał się z izby poselskiej i senatorskiej. W izbie senatorskiej zasiadali: biskupi, wojewodowie i kasztelanowie. Natomiast w izbie poselskiej zasiadali przedstawiciele szlachty i mieszczan. Szlachta wybierała swoich przedstawicieli na sejmikach, a mieszczaństwo i chłopi na zgromadzeniach gminnych. W izbie poselskiej zachowano przewagę przedstawicieli szlachty było ich stu do sześćdziesięciu sześciu. Ponadto trzeba też nadmienić, że w skład Sejmu wchodzili członkowie Rady Stanu.

Władza sądownicza

Konstytucja wprowadziła niezawisłe sądy cywilne: pokoju, trybunały cywilne I instancji i sad apelacyjny. Ponadto wprowadzono także sady karne: policji prostej, policji poprawczej i sprawiedliwości kryminalnej. Najwyższą instancją dla obu pionów, czyli cywilnego i karnego był Sąd Kasacyjny, którym była Rada Stanu. W 1808 roku wprowadzono w Księstwie Kodeks Napoleona, który wprowadzał równość wobec prawa i ochronę własności prywatnej i walnie przyczynił się do rozwoju prawodawstwa w porozbiorowej Polsce.

Skip to content