W historii Kościoła wiele jest wydarzeń, które miały wpływ na jego obecny kształt. Z pewnością do takiego grona można zaliczyć obrady soboru w Efezie z 431 roku. Sobór przeszedł do historii jako początek waśni o właściwe Marii – matce Jezusa – określenia, co faktycznie oznaczało początek sporu o naturę Jezusa. Miało to także wpływ na podgrzanie nastrojów społecznych w całym Cesarstwie na długie lata. Sobór był też jednym z najważniejszych wydarzeń w trakcie panowania cesarza Teodozjusza II (408 -450).
Przyczyny zwołania soboru
Sobór został zwołany w wyniku sporu jaki zaistniał między ówczesnym patriarchą Konstantynopola Nestoriuszem, a patriarchą Aleksandrii Cyrylem. Faktycznie obaj wielcy duchowni byli odbiciem szkół teologicznych Nestoriusz antiocheńskiej, a Cyryl aleksandryjskiej. Nestoriusz od 428 roku, kiedy to został patriarchą stolicy, publicznie piętnował używanie w stosunku do Marii tytułu Bogurodzicy (Theotokos) co było odzwierciedleniem poglądów antiocheńczyków na temat natury Jezusa. Takie publiczne praktyki Nestoriusza spowodowały reakcję Cyryla, który najpierw potępił jego nauczanie w korespondencji do ośrodków monastycznych w Egipcie, a później zaczął pisać do samego Nestoriusza. Ich wymiana korespondencji stopniowo zaczęła angażować cały Kościół, a z biegiem czasu również państwo ponieważ spory chrystologiczne rozgrzewały ulice cesarskich metropolii. Wiosną 431 roku cesarz zdecydował się interweniować i zwołał sobór powszechny do Efezu na dzień 7 VI 431 roku.
Obrady
Duchowieństwo gromadziło się jednak w Efezie bardzo powoli. Dla wielu biskupów, zwłaszcza z zachodnich części Cesarstwa była to bardzo długa i niebezpieczna podróż. Biskupi związani z antiocheńską szkołą teologiczną celowo się spóźnili, chcąc pokazać swój brak akceptacji dla zamieszania związanego z osobą Nestoriusza oraz by zmęczyć tych którzy już od początku czerwca oczekiwali na początek obrad. Plan ten jednak został storpedowany przez Cyryla. Ten przybył na czas z liczną delegacją biskupów egipskich i po dwutygodniowej zwłoce otworzył obrady 22 VI dążąc do szybkiego potępienia patriarchy Konstantynopola…
