Łuk zbudowany przez cesarza Konstantyna w Rzymie w latach 312 – 315 został poświęcony 25 lipca 315 roku. Budowla upamiętnia zwycięstwo Konstantyna nad Maksencjuszem. Łuk, wspaniała budowla o szerokości ponad dwudziestu pięciu metrów i wysokości dwudziestu jeden metrów, przetrwał do naszych czasów i jest wspaniałym dziedzictwem burzliwej epoki przemian w Cesarstwie Rzymskim.
Łuk Konstantyna nie nosi jeszcze śladów nawrócenia cesarza, który nie chciał zapewne zbyt szybko manifestować swojego uznania dla Chrystusa. Budowla wykorzystuje jednak wiele elementów tak charakterystycznych dla sztuki rzymskiej i tak ciekawie zmodyfikowanych pod wpływem epoki, że warto przyjrzeć się mu bliżej.
Elementy zdobień budowli
Zdecydowaną większość dekoracji monumentu stanowią elementy wzięte z wcześniejszych budowli. Konstantyn nakazał zabrać reliefy z Forum Trajana, z wotum Hadriana i z łuku Marka Aureliusza. Cesarz nie chciał bezcześcić pamięci wielkich poprzedników. Wręcz przeciwnie, dobór reliefów do swojego łuku miał być swego rodzaju manifestacją, która możemy odczytywać na dwa sposoby.
Z jednej strony cesarz przedstawiał się jako kontynuator dobrych cesarzy z dynastii Antoninów (96 – 192), a z drugiej układ reliefów był też ukłonem w stronę neoplatońskiej koncepcji władzy. Część reliefów, które miały opiewać przewagi militarne Konstantyna z 312 roku odnajdujemy sposób przedstawiania postaci zbliżony do stylu jaki możemy odnaleźć na łuku Septymiusza Sewera.
Również z Łuku Konstantyna został wzięty model postaci bogini Wiktorii, który możemy zobaczyć w narożach. Postacie przedstawione na obiekcie tracą swoją indywidualność i staja się masą postaci pozbawionych indywidualnych cech.
Rozwój rzeźby rzymskiej
Oglądając rzeźby z łuku z łatwością dostrzeżemy rozwój rzeźby rzymskiej od czasów pryncypatu aż po pierwszą połowę IV stulecia. Dostrzeżemy także swego rodzaju regres w sposobie przedstawiania postaci.
Reliefy prezentujące historię walki z Maksencjuszem są wyraźnie gorsze od tych wykonanych w czasach Antoninów. Płaskorzeźby z czasów Konstantyna cechuje jednoplanowość i symetryczność kompozycji. Obiekty zapowiadają już zmiany, jakie wniesie sztuka bizantyjska. Centralnie umieszona na reliefach postać Konstantyna wyraźnie się odznacza od innych postaci i przedstawiana jest frontalnie. Łuk jest też jednym z największych zachowanych zabytków pochodzących z czasów panowania dynastii konstantyńskiej (305 – 363).
Fot. dr Tomasz Sińczak
