Kartka z kalendarza. 25 listopada – Koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego

Przez cały XIX wiek postać ostatniego króla Rzeczpospolitej była oceniana bardzo negatywnie. Część osób mających nadzieję na modernizację państwa upatrywała w jego osobie przyszłego reformatora kraju. W rocznicę koronacji ostatniego króla Rzeczpospolitej należy przypomnieć jak międzynarodowy układ sił miał wpływ na jego elekcję.

Sytuacja międzynarodowa

W połowie XVIII stulecia powoli kształtował się nowy porządek w Europie Środkowej i Wschodniej. Uformowały się dwa bloki: północny z Rosją na czele skupiał przy sobie państwa protestanckie niechętne Habsburgom i ich sojusznikom oraz południowy z Austrią na czele, która nigdy nie pogodziła się z utratą silnych wpływów w Rzeszy. Rzeczpospolita z jej skomplikowaną strukturą etniczną i wyznaniową znalazła się w centrum zainteresowania mocarstw. Okazało się, że poszczególne grupy wyznaniowe w kraju znajdowały czujnych i chętnych do pomocy protektorów zewnętrznych, którzy traktując innowierców przedmiotowo skupiali się na próbach ingerowania w polską politykę wewnętrzną.

Dlaczego nie Wettyn?

Wettynowie mimo znakomitej opinii sporej część szlacht z biegiem czasu zdali sobie sprawę z braku szans na kolejną elekcję na tron polski. Wynikało to faktu braku zaangażowania mocarstw „południa” w sprawę elekcji. Habsburgowie i ich sojusznicy obawiali się presji Prus. Do ingerencji w sprawy Rzeczpospolitej nie śpieszyła się Francja nauczona porażką w ostatnim sporze o polski tron, ani Turcja obawiająca się presji Rosji. Finalnie, choć odstraszały Austrię, niewiele miały do powiedzenia same Prusy, zdane po Wojnie Siedmioletniej na łaskę Petersburga. Wszystko to sprawiło, że Rosja mogła zrealizować swoją koncepcję osadzenia na tronie zależnego od niej monarchy, który byłby skłonny do całkowitego zaangażowania w sprawy Rosji. Zwłaszcza do wsparcia Rosji w walkach z Turcją. (Później Katarzyna zrezygnowała z koncepcji antyfrancuskiej koalicji Warszawy i Petersburga).

Wsparcie dla Stanisława Poniatowskiego

Stanisław Antonii Poniatowski, był synem kasztelana krakowskiego Stanisława Poniatowskiego oraz Konstancji z Czartoryskich. Odbył dobre wychowanie domowe i znakomicie posługiwał się nie tylko polskim i łaciną, ale także francuskim, włoskim i angielskim. W młodości odbył kilka podróży formujących go, jako dość konkretnego polityka i mocno wyniosłą osobowość. Z czasów jego pobytu w Petersburgu w latach 1756 – 1758 w charakterze asystenta posła angielskiego, a od 1757 roku ambasadora saskiego, pochodzi jego doświadczenie dyplomatyczne. Czas pobytu w Rosji to również okres romansu Stanisława z przyszłą carycą Katarzyną. Rosja zainwestowała w jego elekcję pół miliona rubli przeznaczonych na łapówki. Ponadto w celu wsparcia jego kandydatury do Polski przybyło, trzydzieści tysięcy rosyjskich żołnierzy. Familia Czartoryskich z którą był związany Stanisław szybko zorientowała się, że wszelkie pomysły reform ,w tym głosowania większościowego w sejmie, będą skutecznie torpedowane ponieważ dla Petersburga korzystniejszy był zależny od niej elekt niż próba szukania sposobu na przekupienie większości posłów.