Gracjan rządził Cesarstwem Rzymskim od 17 listopada 375 roku. Już wcześniej pełnił funkcję współrządcy z cesarzem Walentynianem. Jego panowanie jest znane ze względu na przeniesienie cesarskiej siedziby do Mediolanu. Zachód powoli żegnał się z prymatem Rzymu jako świetnie prosperującej stolicy. Wkrótce miał się też rozstać z wyobrażeniem Rzymu jako niezwyciężonego bastionu imperium. Gracjan nie angażował się w spory wewnątrz chrześcijaństwa i poświęcał dużo uwagi obronności państwa. Brakło mu jednak doświadczenia i determinacji. 25 VIII 381 roku został zamordowany cesarz Gracjan (375 – 383). Koniec jego rządów stał się jednym z najtragiczniejszych wydarzeń na scenie politycznej zachodniego Cesarstwa w drugiej połowie IV stulecia.
Dobre początki
Gracjan widział na własne oczy jakim zagrożeniem dla Cesarstwa są barbarzyńcy. Brał udział w kampanii przeciwko Alamanom, którą zorganizował cesarz Walentynian. Ta grupa plemienna wyjątkowo agresywnie poczynała sobie wobec zachodnich prowincji Cesarstwa. Gdy dowiedział się o problemach Walensa z Gotami szybko podjął decyzję o wysłaniu wsparcia swemu cesarskiemu odpowiednikowi z Konstantynopola. Dał się poznać również jako zacięty wróg pogaństwa. Gracjan usunął ołtarz Wiktorii z siedziby Senatu.
Gorzki finał
Bunt wojsk stacjonujących w Brytanii nie pierwszy raz zmienił dzieje zachodu Imperium. Szybko okazało się, że wojska Magnusa Maksymusa sprawnie przeniosły się na kontynent. Gracjan starał się jeszcze uchronić swoją władzę i zebrawszy armię chciał wypowiedzieć bitwę uzurpatorowi. Wojska z obu stron Kanału La Manche nie chciały jednak ze sobą walczyć. Żołnierze bratali się i wznosili antycesarskie okrzyki. Gracjan z najbliższymi współpracownikami salwował się ucieczką. Szybko opuścił miejsce gdzie miało dojść do bitwy i uciekał na południe. Liczył na to że szybko zbierze nowe wojska i uderzy na Maksymusa. Tak się jednak nie stało. W pościg za młodym cesarzem ruszył Adragancjusz współpracownik i wierny sługa uzurpatora. Dopadł cesarza pod Lugdunum i zmordował.
