
Kartka z kalendarza. 26 kwietnia – Katastrofa w Czarnobylu
W nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 roku w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej w reaktorze jądrowym bloku energetycznego numer 4 doszło do katastrofy.
Tragedia wydarzyła się o godzinie 1:23 po przegrzaniu się reaktora na skutego którego doszło do wybuchu i pożaru, a finalnie wydostania się dużych ilości materiału promieniotwórczego poza reaktor i tym samym, poza teren elektrowni.
Przebieg katastrofy w Czarnobylu
Awaria w elektrowni była wynikiem błędów konstrukcyjnych reaktora. Możemy oddzielić je na dwie grupy. Pierwsza grupa błędów konstrukcyjnych, to te związane z wprowadzaniem prętów kontrolnych do reaktora. Druga to ta, która wynikała z wzrostu reaktywności reaktora w wyniku wrzenia wody w jego wnętrzu. Rozpoczęcie wprowadzania prętów reaktora do rdzenia reaktora zamiast przerwania jego pracy, niestety zwiększyło jego moc.
Trzeba tu nadmienić, że wynikało to z ich konstrukcji. Końcówki prętów posiadały grafitowe wykończenia. W założeniu miały pomagać w zmniejszeniu tarcia przy przechodzeniu prętów przez reaktor , a w praktyce zwiększały reaktywność reaktora. Późniejsza próba ich awaryjnego usunięcia nie zakończyła się powodzeniem na skutek zdeformowania kanałów w których się znajdowały. Deformacja była spowodowana przez zwiększoną ilość pary wewnątrz kanałów. W wyniku słabego chłodzenia rdzenia reaktora szybko wzrósł poziom pary, która tylko przyspieszała reakcję jądrową. Zniszczeniu uległy koszulki prętów chłodzących. Rozerwanie ich spowodowało wydostanie się paliwa do wody, w wyniku czego ta gwałtownie zaczęła parować.
W rezultacie w reaktorze powstała bardzo duża ilość wodoru, który po zmieszaniu z powietrzem rozerwał go. Doszło do eksplozji, która zniszczyła reaktor i budynek w którym był zlokalizowany. Wobec powyższego na powierzchni został odsłonięty grafit z reaktora, który palił się i z pyłami powstałymi z roztopienia rdzenia wyrzucał szkodliwe substancje na wiele kilometrów w górę. Katastrofa miała miejsce na skutek eksperymentu, który miał wykazać, jak długo w sytuacji awaryjnej, energia kinetyczna ruchu obrotowego turbin reaktora produkuje odpowiednią ilość energii elektrycznej dla potrzeb awaryjnego sterowania reaktorem. By go przeprowadzić, symulowano pracę reaktora w sytuacji awaryjnej. Pracownicy techniczni wyłączyli więc niektóre z systemów kontroli pracy reaktora w tym ten który był odpowiedzialny za automatyczne wyłączenie pracy reaktora na wypadek awarii.
Skutki
Na skutek katastrofy jądrowej w Czarnobylu na chorobę popromienną zmarło, w zależności od źródeł, od czterech do dwustu tysięcy osób. Bezpośrednio w trakcie katastrofy zginęło 31 osób. Skażeniu promieniotwórczemu uległ obszar ponad stu dwudziestu tysięcy kilometrów kwadratowych. Terenami skażonymi były tereny przygraniczne trzech sowieckich republik wchodzących w skład ZSRS: białoruskiej, rosyjskiej i ukraińskiej. Radioaktywna chmura rozprzestrzeniała swoje toksyczne substancje nad Europą. By ratować jak największą liczbę mieszkańców przed skutkami choroby popromiennej, Sowieci rozpoczęli akcję przesiedleń, która była odczuwalna dla ponad stu tysięcy mieszkańców ich państwa.
W tym miejscu warto dodać, że sama ewakuacja Prypeci prowadzona 27 IV 1986 objęła pięćdziesiąt tysięcy ludzi i pierwotnie nie miała być ewakuacją na stałe. Z biegiem czasu jednak władze wybudowały dla przesiedlonych nowe miasto. Nigdy już nie wrócili do sowich domów. Po rozpadzie ZSRS jego państwa sukcesyjne prowadziły bardzo ostrożną politykę wokół terenów skażonych. Finalnie liczba przesiedlonych, już po rozpadzie ZSRS, wzrosła prawdopodobnie do trzystu pięćdziesięciu tysięcy. Skutki wydarzeń w Czarnobylu, jednej z największych katastrof przemysłowych w historii ludzkości, są widoczne w wielu miejscach do dziś. Jednym z jej symboli jest opustoszałe miasto Prypeć, które, jest swego rodzaju muzeum schyłkowego ZSRS i stopniowo pochłania je przyroda.