
Kartka z kalendarza. 26 września – Klęska sowietów w bitwie Kijowskiej
Impet z jakim Wehrmacht uderzył na siły sowieckie, rozpoczynając tym samym wojnę III Rzeszy i jej sojuszników ze Związkiem Sowieckim, zaskoczył dowództwo Armii Czerwonej. Niemcy wykorzystując dużą mobilność swoich oddziałów, dążyli do szybkich rozstrzygnięć poprzez prowadzenie dużych operacji, okrążających siły sowieckie, które później były niszczone w olbrzymich kotłach.
Bitwa o Kijów trwała od 23 sierpnia do 26 września i jest uważana za największe okrążenie w historii wojskowości. Zakończyła się spektakularną klęską Sowietów. W walkach Armia Czerwona straciła ponad pół miliona żołnierzy.
Przebieg bitwy
Od 22 czerwca Armia Czerwona znajdowała się w defensywie. Tylko na odcinku smoleńskim próbowała kontratakować, by zmyć hańbę po porażającej klęsce w bitwie o Mińsk. Zamknięcie Sowietów w wielki kocioł udało się dzięki współdziałaniu oddziałów von Kleista i Guderiana, które uniemożliwiły Armii Czerwonej opuszczenie jej pozycji i ucieczkę na wschód.
Sowietów okrążały jednostki z Grupy Armii Południe i Grupy Armii Środek. Stalin rozwścieczony skalą katastrofy pod stolicą Ukraińskiej SRR, zdymisjonował dowodzącego na południu Budionnego. Bohater wojny domowej i wojny z Polską w 1920 nie radził sobie w warunkach nowoczesnego konfliktu.
Armia Czerwona w kotle była pozbawiona zaopatrzenia. Olbrzymie ilości sprzętu zamkniętego tam stawały się całkowicie bezużyteczne. Luftwaffe zdobyła panowanie w powietrzu i bezustannie bombardowała żołnierzy pięciu zamkniętych w kotle armii. Niemcy powoli zaciskali pierścień. Sowieci bronili się, jednak bez szans na wyrwanie się z okrążenia.
Utrata Kijowa i kontynuowanie walk
Kocioł kijowski nie mógł być przerwany ze względu na fakt, że Sowieci nie mieli sił zmechanizowanych, by opuścić pierścień, a po dymisji Budionnego i śmierci Kripnosowa pozostali bez naczelnego dowódcy. Mimo utraty Kijowa 19 września, Armia Czerwona kontynuowała walki w okrążeniu na wschód od miasta.
W stolicy Ukraińskiej SRR na Wehrmacht czekały przykre niespodzianki. Sowieci zaminowali wiele obiektów i stosując opóźniony zapłon, zadawali Niemcom straty, co skutkowało represjami na ludności miasta. Sowiecki sabotaż stał się też pretekstem do przeprowadzenia wielkiej akcji antyżydowskiej, znanej jako zbrodnia w Babim Jarze. Ostatnie jednostki sowieckie poddały się dopiero 26 września 1941.
Konsekwencje starć
Na skutek bitwy Front Południowo – Zachodni Armii Czerwonej musiał zostać odbudowany od postaw. Przestało istnieć pięć sowieckich armii złożonych z czterdziestu trzech dywizji.
Niemcy zdobyli kilkaset czołgów i blisko trzy tysiące dział. Przejęli Kijów, a Grupa Armii „Południe” skierowała się na Krym i lewobrzeżną Ukrainę, zajmując ją całą do końca roku. Jednostki niemieckie były tak wyczerpane, że nie były w stanie kontynuować ofensywy.
Fot. Bundesarchiv, Bild 183-L29208 / Schmidt / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons