Kartka z kalendarza. 28 maja – Demokratyczna Republika Armenii

Autor: Dr Tomasz Sińczak
Podziel się tym wpisem:

Powstanie Demokratycznej Republiki Armenii 28 V 1918 roku to jedna z ważniejszych dat w armeńskiej historii. Na krótko niezależne państwo armeńskie ponownie zawitało na mapy Kaukazu.

Było to tym bardziej ważne, że naród armeński doświadczony wieloma, klęskami, w tym katastrofalnymi skutkami osmańskiego ludobójstwa, był w stanie skutecznie zawalczyć o swoją niezależność. Krótki czas funkcjonowania DRA obfitował w wojny i niepokoje. Niezależność młodego państwa zakończyła sowiecka ofensywa.

Droga Armenii ku wolności

Kiedy w 428 roku upadło królestwo Armenii kraj na wiele lat został podzielony między Cesarstwo Rzymskie i Iran Sasanidów. Mimo silnego poczucia odrębności próby walki przeciwko dominacji obcych, a zwłaszcza przeciwko Sasanidom spełzły na niczym.

Armeńczycy odzyskali swoją państwowość dopiero w 884 roku, kiedy oba mocarstwa zaborcze już nie istniały. Powstałe w IX wieku armeńskie królestwo Ani rządzone przez dynastię Bagratydów (884 – 1045) opierało się islamskiemu naporowi ze wschodu, ale finalnie zostało wchłonięte przez Bizancjum, które w ramach umacniania swojej wschodniej flanki anektowało państwo. W Konstantynopolu nie przeanalizowano jednak tego kroku. Ciężar walk na wschodzie, z rosnącymi w siłę Turkami spadł na słabnące w XI wieku wojska cesarskie, co skończyło się zapaścią bizantyjskiego panowania w Azji Mniejszej. Armenia odrodziła się jeszcze na krótko w nieco zmodyfikowanej formule jako Cylicyjskie Królestwo Armenii, które istniało w czasie wypraw krzyżowych i zakończyło swój żywot w 1375 roku. Od tego czasu cała Armenia znajdowała się pod tureckim panowaniem. W XIX wieku jej ziemie znajdowały się w obszarze rywalizacji, powoli słabnącej Turcji (Imperium Osmańskiego) oraz Rosji i Persji. W okresie I wojny światowej w Imperium Osmańskim doszło do zorganizowanego przez Turków ludobójstwa Ormian. W wyniku zbrodni wiele obszarów zamieszkałych przez Ormian wyludniło się lub zmieniło trwale skład etniczny.

Demokratyczna Republika Armenii

Między 10 II a 28 V 1918 na Kaukazie istniała Zakaukaska Demokratyczna Republika Federacyjna, która rozpadła się ze względu na wewnętrzne sprzeczności. Jednym z państw powstałych z tego rozpadu była Demokratyczna Republika Armenii powstała z ziem historycznej Armenii, które w wyniku wojen Rosji z Turcją i Persją w XIX wieku znalazły się w granicach imperium Romanowów. Państwo było biedne i pozbawione możliwości szybkiej naprawy swojej gospodarki. Bytowi republiki zagrażali sąsiedzi sami próbujący powiększyć swój stan posiadania. DRA toczyła wojnę z Gruzją o region Lori. Konflikt zapoczątkowany przejęciem przez Gruzinów spornych terenów latem 1918 roku rozgorzał na nowo w listopadzie. Mimo sukcesów Ormian w walkach z Gruzinami konflikt nie był rozstrzygnięty i pod presją Wielkiej Brytanii zakończył się w 1919 roku kompromisem. Armenia odzyskała sporne ziemie, ale musiała zrzec się praw do miast Ardahan i Achalkalaki.

Republikę czekało poważne starcie z Turcją, która traktowała ziemie Armenii, jako łup wojenny zdobyty na skutek pokoju, jaki został zawarty między Państwami Centralnymi a Rosją w 1918 roku w Brześciu. Postępy Turków budziły niepokój Ormian dodatkowo atakowanych przez oddziały Azerskie. Trwały walki o Karabach. W sytuacji porażek w walkach z Turkami agresywne posunięcia armii sowieckiej i zajęcie przez nią reszty kraju były traktowane przez Ormian jako rodzaj mniejszego zła. W listopadzie 1920 roku powstała Armeńska Socjalistyczną Republika Armenii, która w latach 1922 – 1991 wchodziła w skład Związku Sowieckiego.

Skip to content