Autor: dr Tomasz Sińczak

Kartka z kalendarza. 28 X 1423 – Statut warcki

Podziel się tym wpisem:

Jednym z elementów, które w Królestwie, a później w Rzeczpospolitej, miały wpływ na rozwój gospodarki w kierunku ograniczającym rozwój innych niż szlachta warstw społecznych i tym samym rozwój gospodarki folwarcznej był nadany przez Władysława Jagiełłę statut zwany statutem warckim. W dzisiejszej Kartce z kalendarza przypominamy główne założenia statutu.

Najważniejsza zmiana

Jagiełło wprowadził możliwość przejmowania przez szlachtę gospodarstw należących do sołtysów lub większych właścicieli chłopskich. Ponadto statut pozwalał na likwidowanie tych sołectw, które znajdowały się na terenie ziemi nadanej szlachcie przez króla. Tym sposobem szlachta pozbywała się większych i roszczących sobie prawo do samodzielności przedstawicieli stanu chłopskiego i tym samym walnie przyczynił się do rozwoju folwarków szlacheckich. Szlachta miała możliwość „wyrugowania” „krnąbrnego” sołtysa co zasadniczo oznaczało możliwość wywłaszczenia tego sołtysa, który zaszedł szlachcicowi za skórę. Aby ograniczyć migrację chłopów statut zabraniał też opuszczania wsi. Statut miał też wpływ na rozwój miast w kraju.

Inne postanowienia

Statut warcki ingerował w kompetencje wojewodów, którym nałożono obowiązek kontroli miar i wag w miastach oraz nakazano ustalanie cen artykułów rzemieślniczych. To walnie przyczyniło się ograniczenia autonomii miejskiej. Innym ciekawym rozwiązaniem wprowadzonym w statucie warckim była zmiana w kompetencjach starosty, który tracił większość swoich uprawnień w zakresie sądowniczym. Pozostawało mu tylko karanie w zakresie kilku najbardziej bulwersujących rodzajów zbrodni, a w tym gwałtu i podpalenia.

Skip to content