Trimarium

Analizy, opinie i komentarze najważniejszych wydarzeń

Kartka z kalendarza. 29 marca – Bp József Mindszenty – prymas Węgier, ofiara dwóch totalitaryzmów

Podziel się tym wpisem:

29 III 1892 r. urodził się József Mindszenty – prymas Węgier i symbol skomplikowanej historii tego kraju w XX wieku. Przyszedł na świat w rodzinie właścicieli winnicy. Najstarszy z licznego rodzeństwa znakomicie się uczył i z czasem zdradzał zainteresowanie literaturą piękną. W gimnazjum poczuł powołanie kapłańskie i starał się skupić na swoim rozwoju duchowym.

Młodość

Otrzymał święcenia kapłańskie w czerwcu 1915 roku i szybko dał się poznać, jako zdolny autor literatury religijnej. Podczas I Wojny Światowej rozwijał swoją karierę duchownego i próbował swoich sił w samorządzie, jako radny w Zalaegerszeg. W czasie istnienia Węgierskiej Republiki Rad (Vide: Kartka z kalendarza. 21 marca – bolszewickie Węgry i powojenne problemy) był aresztowany i represjonowany jako katolicki ksiądz. Nie będzie to jedyne zetknięcie duchownego z komunizmem i nie jedyne z totalitaryzmem.

Ks. József Mindszenty wyszedł z więzienia po obaleniu WRR. Jako dwudziestosiedmiolatek był proboszczem parafii pw. Świętej Marii Magdaleny. Sakrę biskupią otrzymał 25 III 1944.

Terror brunatny

W tym okresie Królestwo Węgier było już w trudnej sytuacji militarnej. Sowieci szybko posuwali się do przodu. Kraj był przymuszony do potężnego wysiłku przemysłowego przez III Rzeszę. Od 19 marca Wehrmacht okupował państwo starając się storpedować plany przejścia Węgier na stronę aliantów. 29 III 1944 dotarł do Veszprém, gdzie miał pełnić obowiązki biskupa.

Ze względu na jego zaangażowanie w pomoc polskim uchodźcom był poszukiwany przez Gestapo, które po zajęciu Węgier przez Rzeszę rozpoczęło terror na politycznych przeciwnikach sojuszu z Niemcami, lewicowcach, Żydach i osobach udzielających pomocy Polakom. Został aresztowany, a później zwolniony z więzienia po interwencji regenta Horthyego. Ponownie osadzony w więzieni po faszystowskim przewrocie w listopadzie 1944.

Terror czerwony

Pius XII mianował 15 IX 1945 r. biskupa Józsefa Mindszentego arcybiskupem Ostrzyhomia i prymasem Węgier. Po dojściu do władzy komunistów był oskarżany o działalność, antypaństwową i antysocjalistyczną, a nawet, o ironio, o współudział w Zagładzie. W lutym 1949 po stalinowskim procesie sądowym skazany na dożywotnie więzienie. Z więzienia został uwolniony podczas powstania w 1956. 1 XI 1956 wygłosił przemówienie radiowe, w którym poparł powstańców.

Przez wiele lat ukrywał się w Poselstwie Stanów Zjednoczonych w Budapeszcie. Miał tam do dyspozycji dwa pokoje nie mógł opuszczać terenu placówki. Schronienie opuścił dopiero w 1971 r. Komunistyczne władze węgierskie po negocjacjach ze Stolicą Apostolską pozwoliły na wyjazd azylanta do Rzymu. Tęsknił za ojczyzną i by być bliżej kraju przeprowadził się do Wiednia, gdzie pozostał do śmierci w 1975 r.

Biskup József Mindszenty stał się symbolem oporu wobec obu dwudziestowiecznych totalitaryzmów. Na Węgrzech został rehabilitowany dopiero w 1989.

Skip to content