Filipik (711 – 713), cesarz Armeńczyk, był odpowiedzialny za wznowienie sporów religijnych w imperium. Często mówi się, że jego rządy stały się preludium przed okresem ikonoklazmu.
Nieortodoksyjny stosunek Filipika do oficjalnego stanowiska duchowieństwa bizantyjskiego tłumaczy się czasem jego pochodzeniem. Jako Ormianin miał mieć poglądy bliższe monofizytyzmowi. Wspierał doktrynę monoteletyzmu, która od wielu lat była oficjalnie potępiona. Wsparcie armeńskiego cesarza dla, wydawało się już wygasłej, herezji oznaczało początek sporów, co w związku z ponownym wzrostem zagrożenia na granicach nie zapowiadało niczego dobrego.
Upadek Filipika i wyniesienie na tron Anastazjusza miało ważne znaczenie w historii Bałkanów i całego Cesarstwa. Anastazjusz podjął intensywne przygotowania do ewentualnej obrony przed Arabami i zażegnał na krótki czas spory związane z teologią.
Bułgarska inwazja, Bałkany i przedmieścia stolicy w ogniu
Wysłanie papieżowi swojego wizerunku z monofizyckim wyznaniem wiary sprawiło, że w Rzymie postać Filipika nie uzyskała pozytywnego odbioru. W tym okresie Bułgarzy przekroczyli granice z Cesarstwem i niepokojeni przemaszerowali przez całą Trację. Wódz Bułgarów Terwel (701-718) postanowił zaatakować Konstantynopol. Wiosna 713 roku była więc naznaczona kompromitacją Cesarstwa.
Bułgarzy nie tylko z powodzeniem terroryzowali Bałkany, ale też bez większego problemu splądrowali przedmieścia samego Konstantynopola. Do miasta miały przybyć z pomocą oddziały z temu Opsykion. Wojsko jednak zbuntowało się przeciwko Filipikowi. 3 VI 713 roku cesarz został zdetronizowany i oślepiony.
Przygotowania do obrony stolicy
Do godności cesarskiej został wyniesiony tego samego dnia urzędnik o imieniu Artemiusz. Wstępując na tron przyjął imię znakomitego władcy z przełomu V i VI wieku – Anastazjusza (491-518). Anastazjusz II podobnie jak jego imiennik z przeszłości przewidując komplikacje w polityce zagranicznej przygotowywał zapasy i mury miasta na wypadek inwazji wrogów imperium. Jego zaradności i pracowitości zawdzięczał Konstantynopol odnowienie murów miasta, a także potężny łańcuch blokujący możliwość swobodnego dostępu do portu. Przyjmuje się, że mury zabezpieczające miasto od strony morza powstałe w czasie panowania Konstantyna Wielkiego (307 – 337), później zostały wzmocnione przez Teodozjusza II (408 – 450) w 439 roku. Ich odrestaurowania dokonano w czasie rządów Anastazjusza II. (Niektórzy badacze przypisują te działania cesarzowi Apsimarowi – Tyberiuszowi 698-705).
Nowy cesarz postanowił też dokonać uderzenia wyprzedzającego na rosnących w siłę Arabów tym celu zbierał flotę na Rodos. Tam ponownie doszło do buntu, który zmusił Anastazjusza do walki. Nie z Arabami, a z nowym pretendentem do tronu: późniejszym Teodozjuszem III (715-717). Intensywne przygotowania do wielkiej wojny z Kalifatem ustąpiły miejsca trwającej sześć miesięcy wojnie domowej, która osłabiła Cesarstwo.
