Po uderzeniu państw Osi na Królestwo Jugosławii nastąpiły jej szybki rozpad. Dobrze było to widoczne w stosunku żołnierzy jugosłowiańskich chorwackiego pochodzenia do swojego państwa. Już 10 kwietnia Slavko Kvaternik, późniejszy zwierzchnik sił zbrojnych, ogłosił proklamację państwa chorwackiego. Tego samego dnia Wehrmacht wkroczył do Zagrzebia bez walki.
Niezależne Państwo Chorwackie musiało liczyć się z III Rzeszą i Włochami, przy czym Berlin pozostawił tym drugim dużą swobodę w „rozwiązywaniu problemów” Chorwatów. Na czele rządu Niezależnego Państwa Chorwackiego stał znany chorwacki polityk i działacz narodowy Ante Pavelić – przedstawiciel Ruchu Ustaszowskiego. Pavelić pojechał do Włoch, gdzie 18 maja 1941 podpisał w Rzymie trzy dokumenty zwane układami rzymskimi. Treścią jednego z nich było porozumienie w sprawie koronacji Aimone Roberta Marii Giuseppe Torino di Savoia – arystokraty z dynastii Sabaudzkiej na króla Chorwacji. Jako Tomisław II panował do 31 lipca 1943.
Uznanie Chorwacji
Niezależne Państwo Chorwackie zostało uznane w pierwszej kolejności przez Niemcy i Włochy już 15 kwietnia. Zresztą Hitler i Mussolini walnie przyczynili się do jego powstania. Później tak samo postąpiła Bułgaria, Słowacja oraz Węgry. W drugiej kolejności Chorwację uznały Japonia i Chiny oraz Hiszpania, a takżę Dania i Finlandia oraz Mandżuria. Z państw neutralnych swoje przedstawicielstwo w Zagrzebiu, i stosunki gospodarcze z Chorwacją, utrzymywała Szwajcaria.
Korona królewska w rękach księcia z dynastii sabaudzkiej pomagała uzyskać Chorwacji uznanie niemal tylko wśród państw Osi. Narzucenie monarchy i terytorialny dyktat spowodowały, że wielu z dotychczas entuzjastycznie nastawionych do Włoch i Niemiec Chorwatów szybko się zniechęciło i skrycie wspierało opozycję antyfaszystowską.
Malowany król
Niezależne Państwo Chorwackie zakazało wszelkiej działalności politycznej oprócz tej prowadzonej przez Ruch Ustaszowski. Cała władza administracyjna i polityczna pozostawała w rękach Ante Pavelicia, który był faktycznym dyktatorem państwa. Król, koronowany 18 maja 1941 roku. pełnił jedynie funkcje reprezentacyjne. By podkreślić pozytywny stosunek do nowej ojczyzny przyjął imię Tomisława II na znak oddania dla monarchii chorwackiej (Tomisław I panował w latach 925 – 928).
Pavelić zapatrzony w Hitlera oraz Mussoliniego nie zwoływał parlamentu i nie przeprowadzał wyborów. Negatywny stosunek Chorwatów do Włoch wynikał nie tylko z wymuszonych w Rzymie cesji terytorialnych, ale także z narzucenia osoby di Savoia. Jego biuro z pełną dokumentacją dotyczącą Chorwacji mieściło się w Rzymie. Niechciany przez swoich poddanych, abdykował 31 lipca 1943 roku po aresztowaniu Mussoliniego przy presji Wiktora Emanuela III. Zmarł w Argentynie w 1948 roku.
Fot.: Ban kavalir, CC0, via Wikimedia Commons
