Kartka z kalendarza. 31 sierpnia – porozumienia sierpniowe
Porozumienia sierpniowe przeszły do historii jako wyłom w systemie komunistycznym. Były jednym z najważniejszych elementów procesu demokratyzacji w Europie Środkowej i Wschodniej. Zawarte między władzami PRL a komitetami strajkowymi powstałymi w 1980 roku zakończyły tzw. wydarzenia Sierpnia 80.
Skala strajków w całym kraju była tak wielka, że zaskoczyła komunistów. 21 postulatów dotyczących kwestii ekonomicznych i politycznych, które Międzyzakładowy Komitet Strajkowy ogłosił 17 sierpnia, z marszu komuniści okrzyknęli radykalnymi, a z biegiem czasu analizowali już jako możliwe do zaakceptowania. Robotnicy poczuli siłę i z zrozumieli ile razem mogą osiągnąć. Część postulatów dotyczyła zniesienia przywilejów MO i SB. Kwestia związana z poziomem życia ściśle wiązała się z pragnieniem wolności.
Porozumienia z komunistami
Na porozumienia sierpniowe składały się cztery umowy zawarte przez rząd PRL: porozumienie w Szczecinie z 30 VIII 1980 roku, w Gdańsku z 31 VIII 1980 roku, porozumienie z Jastrzębia – Zdroju z 3 IX 1980 roku i z Huty Katowice z 11 IX 1980 roku.
Dotyczyły działalności dotychczasowej pracy związków zawodowych. W komunistycznej dyktaturze związki zawodowe były tylko fasadowymi organizacjami. Robotnicy chcieli mieć dostęp do prawdziwej ochrony związkowej, która faktycznie byłaby w stanie reprezentować ich interesy, a nie interesy komunistów.
Dzięki walce o ten postulat udało się doprowadzić do zarejestrowania NSZZ „Solidarność”. Władze PRL zgodziły się także na wniesienie do Sejmu ustawy w sprawie ograniczenia cenzury. Ponadto komuniści zgodzili się na powrót do pracy osób zwolnionych po zajściach z 1970 i 1976 roku.
Porozumienia z Gdańska
Zostały podpisane w Sali BHP Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Podpisującymi byli: ze strony rządowej Mieczysław Jagielski, a ze strony robotniczej Lech Wałęsa. Wicepremier Jagielski opóźniał podpisanie dokumentu w związku z procesem wypuszczenia więźniów politycznych, co, w opinii komunistów, było najbardziej kontrowersyjnym z postulatów robotników.
Ostatecznie porozumienie podpisano o godzinie 16.00. Tablice z postulatami strajkujących stały się symbolem oporu wobec władzy. Warto dodać, że w październiku 2003 roku trafiły na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
Zobacz poprzednie Kartki z kalendarza
Na fotografii podpisanie porozumienia w Szczecinie, autorem jest Stefan Cieślak, dostęp na licencji CC BY 3.0 via Wikimedia Commons
