Kartka z kalendarza. 4 I 1878 – Rosjanie zajmują Sofię
Rosyjska obecność na Bałkanach w drugiej połowie XIX wieku była tym bardziej zauważalna im bardziej słabło Imperium Osmańskie. Rosyjska taktyka stawania w obronie interesów i praw słowiańskiej i w większość prawosławnej ludności prowincji osmańskich była bardzo skuteczna. Wkrótce nikt nie był wstanie wyobrazić sobie Bałkanów bez rosyjskiego zaangażowania gospodarczego i militarnego. Petersburg był w stanie bardzo skutecznie grać wobec swoich sąsiadów zupełnie niezainteresowanego samotną „konsumpcją” wynikającą z rozpadu imperium Osmanów. Przed wojną 1877 roku Rosjanie nakłonili Wiedeń do neutralności za cenę okupacji Bośni i Hercegowiny, której słowiańska ludność walczyła z Turkami. Rosja wypowiedziała Turcji wojnę w 1877 z pełnym przekonaniem o swojej przewadze i przyjaznej neutralności Austro-Węgier i Rumunii. Rosyjska ofensywa byłą pełna dynamiki, co wynikało z przewagi technologicznej nad wojskami osmańskimi. Przełom 1877 i 1878 roku był bardzo burzliwy i miał zaprowadzić Rosjan aż do stolicy Bułgarii.
Wojna
Rosjanie wypowiedzieli wojnę Konstantynopolowi 24 IV 1877 roku. Zainteresowana szybkim przebiegiem operacji była Rumunia, która udzieliła Rosji zgody na przemarsz wojsk i liczyła na nabytki terytorialne, choć zachowawczo dołączyła do konfliktu dopiero za kilka miesięcy. W miarę jak między majem a listopadem Rosjanie przesuwali się na południe zainteresowanie udziałem w wojnie zgłaszali też inni sojusznicy Petersburga. Jesienią do akcji zbrojnej przeciwko Osmanom dołączyła Serbia.
Kaukaz i Bałkany
Rosjanie w listopadzie 1877 roku postanowili dokonać ataku na silnie obsadzony przez Turków Kars. Miasto od stuleci związane z Armeńczykami, dawny bastion Cesarstwa Bizantyjskiego na Kaukazie było dla Rosjan niezwykle ważnym kąskiem. Przede wszystkim z powodów prestiżowych – Petersburg prezentował się, jako kulturowy i religijny dziedzic Konstantynopola, a sporą część mieszkańców miasta stanowili negatywnie nastawieni do Turków – Ormianie i Grecy. W środkowej części Bułgarii Turcy przestali stawiać skuteczny opór po zdobyciu przez Rosjan Plewny. To istniejące od czasów wczesnego średniowiecza miasto było silnie obsadzone przez Osmanów. Rosjanie zdobyli twierdzę 10 grudnia 1877 roku. Następnym krokiem dla dowodzącego Rosjanami na tym odcinku Józefa Władymirowicza Hurko był marsz w kierunku Sofii. Rosjanie zdobyli stolicę Bułgarii 4 stycznia 1878 roku, co spotkało się z wielkim entuzjazmem Bułgarów widzących w armii rosyjskiej wyzwolicieli od osmańskiego jarzma. Popularność Rosjan i cara Aleksandra II sięgnęła zenitu. W 1907 roku w Sofii stanął pomnik cara Rosji Aleksandra II, który szybko stał się jednym z symboli bułgarskiej stolicy.
