Kartka z kalendarza. 4 III 1918 – Ustanowienie fińskiego odznaczenia Krzyża Wolności

Dnia 4 marca 1918 roku w trakcie trwającej w Finlandii wojny z komunistami głównodowodzący sił antybolszewickich Gustaw Mannerheim ustanowił order  Vapaudenristin ritarikunta. Był to wówczas jedyny order wojskowy Królestwa Finlandii. Wraz z ewolucją państwa w kierunku republiki rozwijała się także historia orderu. Historia Krzyża Wolności związana jest też nierozerwalnie z fińskimi zmaganiami z komunizmem. Po zakończeniu wojny domowej nadawanie orderu zostało zawieszone i przywrócono je wraz z wybuchem wojny z Sowietami. Później nadawano je w trakcie kontynuowania zmagań z armiami bolszewickimi podczas II Wojny Światowej. W okresie ponad stuletniej historii zmienił się charakter orderu, który mogły otrzymywać z czasem także osoby cywilne, które wykazały się szczególnymi zasługami dla obronności. Wielkim mistrzem Krzyża Wolności jest każdorazowo prezydent Finlandii.

Okoliczności ustanowienia orderu

Order został ustanowiony w trakcie trwania wojny domowej w Królestwie Finlandii. Wybuchła ona w styczniu 1918 roku między siłami Czerwonych, których wspierali swoimi wojskami bolszewicy z Rosji Sowieckiej, a Białymi wspieranymi przez Cesarstwo Niemieckie. Było to jedna z reperkusji sukcesów niemieckich na froncie wschodnim. Wraz z rewolucją w Rosji i upadkiem caratu szybko się okazało, że Berlin uzyskał dużą przewagę na froncie i z tego powodu części Rosji kontrolowane przez Berlin stopniowo skłaniały się ku niepodległości zachęcane przez władze Niemieckie. Na terenach kontrolowanych przez Niemcy między listopadem 1916 roku a lutym 1918 roku powstało między innymi Królestwo Polskie, Królestwo Finlandii, i Ukraińska Republika Ludowa. W Finlandii wpływy bolszewików były jednak znaczące, nie ze względu na duże wpływy rodzimych komunistów – tych było niewielu, ale,  ze względu na geograficzną bliskość zrewoltowanego Petersburga gdzie pracowało wielu fińskich robotników. Dla części z nich to właśnie praca w ogarniętej rewolucją  stolicy Imperium Rosyjskiego wpłynęła na poglądy polityczne. Siły bolszewickie i lewicowe liczyły z pomocą towarzyszy rosyjskich prawie sto tysięcy żołnierzy. Po stronie Białych walczyło około siedemdziesięciu tysięcy Finów. Wspierali ich Niemcy i Polacy.

Order

Order jest podzielony aż na sześć klas. Są to: Krzyż Wielki na tak zwanej Wielkiej Wstędze jako klasa najwyższa, I Klasa z Gwiazdą, I Klasa, II Klasa, III Klasa i IV Klasa. Dodatkowo częścią orderu są również dwustopniowy Krzyż Mannerheima, dwustopniowy Medal Wolności, dwustopniowy Medal Zasługi oraz przeznaczone dla bliskich kobiet poległych i zaginionych Krzyż i Medal Żałobny. Ze względu na wiele różnych elementów, które mogą być częścią odznaczenia uznaje się fiński Krzyż Wolności za prawdziwy unikat ponieważ poszczególne elementy odznaczenia, które mogą być dodawane do orderu występują w ponad pięćdziesięciu rodzajach. Specjalna modyfikacja wprowadza do wielkiej rodziny Krzyża Wolności również odznaczenia dla personelu medycznego.