Kartka z kalendarza. 4 września – upadek Romulusa Augustulusa

Ostatni cesarz zachodniorzymski był postacią mało znaczącą, ale jego upadek i wygnanie uzyskało wymiar symboliczny. Zachodnia część imperium definitywnie zakończyła swój żywot jako byt polityczny.

W opinii dawnych badaczy doszło do „upadku Cesarstwa Rzymskiego”. Współcześnie mówimy raczej o ewolucji zachodniej części Europy w kierunku królestw barbarzyńskich, które w przyszłości stopniowo zamieniały się w poszczególne państwa narodowe. Gorący okres schyłku zachodniej części Cesarstwa rozpalał wyobraźnię wielu. Wygnanie Romulusa Augustulusa (łac. „Auguścika”) weszło na stałe do obiegu europejskiej kultury. Zainteresowanie jego osobą dodatkowo podsyca fakt, że był imiennikiem legendarnego założyciela miasta nad Tybrem.

Sytuacja Cesarstwa Zachodniego   

W przeciwieństwie do Cesarstwa Wschodniego na zachodzie nie potrafiono sobie skutecznie poradzić z napływem ludności barbarzyńskiej. Kolejne decyzje podejmowane w Rawennie sprowadzały na Zachód raczej kolejne klęski niż rozwiązania. W miarę jak kurczył się obszar bezpośrednio kontrolowany przez władze cesarskie kurczyły się także wpływy z podatków. Potwornym ciosem w gospodarkę Imperium Romanum była utrata Afryki, która zaopatrywała Rzym w zboże. Afryka Północna była także wyspą dobrobytu na tle niszczonych ciągłymi najazdami pozostałych prowincji zachodnich.

Na początku lat siedemdziesiątych V wieku władza cesarska ograniczała się faktycznie do Italii, Dalmacji, Noricum, Recji i Prowansji. Wszelkie nadzieje na poprawę sytuacji przekreśliła spektakularna klęska floty rzymskiej u wybrzeży Afryki w 468 roku.

Finał

W 475 roku cesarz Nepos został obalony przez Orestesa – ambitnego dowódcę wojskowego. Spowodowało to, że cała władza na zachodzie leżała u stóp oficera. Orestes jednak nie skorzystał z tej możliwości i oddał purpurę swojemu małoletniemu synowi Romulusowi. Trzymał się przy rządach dzięki temu, że legalnej władzy nad Italią nie mógł oddać w ręce żadnego swojego  nominata, przebywający wówczas na wygnaniu, cesarz wschodu – Zenon.

Gdy w 476 do Italii dotarła wieść o umocnieniu się pozycji cesarza wschodniego Zenona wojsko postanowiło się zbuntować i 28 VIII Orestes utracił władzę na rzecz barbarzyńcy Odoakra. Orestes został zamordowany, a jego małoletni syn musiał opuścić Rzym. 4 IX został wygnany do Neapolu. Żył tam do późnej starości pobierając rentę od Odoakra i jego następców. Prawdopodobnie nie dożył powrotu wojsk imperium w 536 roku.