
Kartka z kalendarza. 4 X 1849 – upadek Powstania Węgierskiego
Powstanie Węgrów z 1848 przeszło do historii jako jeden z najkrwawszych epizodów Wiosny Ludów w Europie. Wywołany przez młodych rewolucjonistów wielki zryw stał się też symbolem dążeń Węgrów do współuczestniczenia w decydowaniu o losach naszej części Europy. Powstanie miało też wielki wpływ na kształtowanie się przyjaźni polsko-węgierskiej. Rewolta na Węgrzech cieszyła się poparciem i pełną akceptacją polskiego rządu narodowego na emigracji i licznych polskich środowisk emigracyjnych. Wielką sympatią do walczących Węgrów pałali też Polacy żyjący we wszystkich trzech zaborach. W walkach po stronie węgierskiej walczyli między innymi generał Józef Bem i Józef Wysocki, który dowodził polskim legionem ochotniczym. Dla Habsburgów krwawe powstanie było też sygnałem, że trzeba będzie przemyśleć koncepcje dalszego funkcjonowania olbrzymiego terytorialnie, ale niespójnego etnicznie państwa.
W rocznicę końca powstania przypominamy kilka faktów o których warto pamiętać w kontekście walk 1848 – 1849. Powstanie węgierskiego rządu i gra Wiednia 15 III 1848 manifest Sandora Petofiego stał się symbolicznym początkiem powstania. Już 17 III cesarz Ferdynand I Habsburg (1835 – 1848) zgodził się na sformowanie węgierskiego rządu. Węgierski parlament obradujący w Preszburgu obradował głosując nad coraz to bardziej postępowymi projektami ustaw. Kwestie związane z likwidacją pańszczyzny, czy zniesieniem cenzury budziły olbrzymie emocje. Choć początkowo spotykały się z powszechnym zrozumieniem to zbiegiem czasu stały się przyczyną konfliktów w łonie węgierskiej szlachty. Habsburgowie sprytnie wykorzystywali też animozje między poszczególnymi narodami wchodzącymi w skład Korony Świętego Stefana.
Otoczenie międzynarodowe
Powstanie miało być zdecydowanie stłumione przez Habsburgów, którzy nie chcieli okazywać słabości przed innymi dynastiami panującymi w Europie. Pomoc w walce z powstańcami deklarowali też Rosjanie, którzy z zawziętością zwalczali jednostki węgierskie i pomagające im formacje polskie. Zarówno Wiedeń jak i Petersburg stały wszak na straży powiedeńskiego porządku w Europie i nie chciały by ktokolwiek ten porządek kwestionował. Święte Przymierze skutecznie wpierało Austrię. Na Węgry wkroczył rosyjski generał Iwan Paskiewicz dobrze znany w Polsce z okresu walk podczas Powstania Listopadowego.
Czy powstanie miało szanse na powodzenie?
Od chwili gdy doszło do zmiany tronie w Austrii sytuacja powstańców stawała się coraz to trudniejsza. Franciszek Józef cieszył się poparciem i zaufaniem Petersburga, który widział w powstaniu ruch narodowowyzwoleńczy i zarazem społecznie niebezpieczny. Powstanie bez pomocy z zewnątrz mogło trwać dłuższy czas tylko w sytuacji w której narody zamieszkujące Węgry stanęłyby za armią węgierską, a z zewnątrz dotarłby militarna pomoc. Powstanie miało wielki wpływ w kształtowanie się węgierskiej świadomości narodowej.