Kartka z kalendarza. 5 czerwca – rozpad federacji Serbii i Czarnogóry
Rozpad Jugosławii był jednym z najbardziej znaczących wydarzeń w Europie Środkowej i Wschodniej. Nowe państwa, które pojawiały się na mapie kontynentu odwoływały się w dużej mierze do słowiańskich, średniowiecznych monarchii funkcjonujących w tym regionie. Trudno było jednak wytyczać granice ze względu na wielowiekowe migracje ludności.
Kryteria etniczne nie zawsze były miarodajnymi czynnikami. Jednym z ostatnich etapów długiego procesu powstawania państw na Bałkanach po upadku Jugosławii był rozpad Związku Państwowego Serbii i Czarnogóry.
Rozpad Jugosławii
Po II Wojnie Światowej Jugosławia była krajem socjalistycznym, ale ze względu na opór charyzmatycznego przywódcy lokalnych komunistów Josipa Broz Tito, nie została ściśle podporządkowana Sowietom. Rozkład systemu komunistycznego po 1989 roku spowodował, że narody zamieszkujące Jugosławię postanowiły sprzeciwić się dominacji Serbów w federacji i tworzyć swoje samodzielne państwa.
W czerwcu 1991 roku od Jugosławii oderwały się Chorwacja i Słowenia, w 1992 roku Bośnia i Hercegowina oraz Macedonia. Brak możliwości porozumienia w sprawie wytyczenia granic ze względu na skomplikowaną strukturę etniczną na terenie Bośni i Hercegowiny spowodował wybuch krwawej wojny, której skutkiem były między innymi szokujące dla międzynarodowej opinii publicznej przypadki ludobójstwa. Wojna zakończyła się 21 września 1995 roku po podpisaniu porozumień w Dayton w Stanach Zjednoczonych.
Nowa wojna na Bałkanach była rezultatem konfliktu między Albańczykami i Serbami o Kosowo. Skutkiem braku porozumienia między zwaśnionymi stronami była interwencja państw zachodnich, która zaczęła się 24 marca 1999 roku. Naloty na cele wojskowe nie przyniosły szybkich rezultatów, wobec czego uderzenia lotnicze eskalowały, ewoluując w próbę złamania oporu Serbów poprzez obezwładnienie całej infrastruktury państwowej Jugosławii. Naloty zostały przerwane 10 czerwca 1999 roku po rezolucji ONZ w sprawie Kosowa.
Związek Państwowy Serbii i Czarnogóry
10 kwietnia 2002 roku serbski parlament, w ślad za podobną deklaracją Czarnogórców, opowiedział się za powstaniem nowego tworu państwowego, w którym miały funkcjonować społeczności czarnogórska i serbska. Związek Państwowy Serbii i Czarnogóry powstał 4 lutego 2003 roku.
Państwo miało wspólnego prezydenta federalnego i czterech ministrów, parlament federacji, politykę obronną i zagraniczną. Osobne rządy, parlamenty republik związkowych i waluty miały gwarantować poczucie odrębności. Federacyjna republika rozpadła się 5 czerwca 2006 roku. W rezultacie rozpadu Związku Państwowego Serbii i Czarnogóry powstała Republika Czarnogóry i Republika Serbii. Prawnym spadkobiercą nieistniejącego podmiotu jest Serbia.
Czarnogóra konsekwentnie realizuje drogę integracji ze strukturami atlantyckimi. Od 2010 roku jest państwem kandydującym do Unii Europejskiej. Droga Czarnogóry do NATO była sabotowana przez rosyjskie służby specjalne, które chciały doprowadzić do puczu w tym kraju. Planowany jesienią 2016 roku zamach stanu zakończył się niepowodzeniem. Czarnogóra wstąpiła do NATO 5 czerwca 2017 roku.
