W 46 roku przed Chrystusem opór przeciwko władzy Cezara w Republice był dość mocny. Wyraźnym punktem oporu przeciwko władzy Cezara i jego stronników stała się Afryka Północna. Siły pompejańczyków były wspierane tam przez wojska numidyjskiego władcy Juby. Wydawało się, że nie prędko zostaną one rozbite. Cezar starannie przygotowywał się jednak do bitwy.
Przed bitwą
Zdając sobie sprawę z możliwego wzmocnienia sił zwolenników Pompejusza wojskami afrykańskiego władcy Juby Cezar chciał dobrze przygotować się do możliwego starcia. Do bitwy miało dojść w pobliżu nadmorskiej miejscowości Tapsus. Pompejańczycy byli dowodzeni przez Scypiona Metellusa Nazykę i byli pewni swojej przewagi. Cezar nakazał kopać umocnienia polowe i przywitać wroga przyjmując postawę defensywną. Zdawał sobie sprawę z ryzyka wybuchu paniki, które było wysokie ze względu na fakt posiadania słoni bojowych przez siły wierne Pompejuszowi. Słonie bojowe budziły na antycznym polu bitwy wielki lęk, ale potrafiły być także bronią obusieczną. Spłoszone słonie często zawracały w kierunku swoich linii wycinając w rzędach piechoty wyrwy dogodne do wykorzystania przez przeciwnika.
Bitwa 6 IV
Cezar dysponował dziesięcioma legionami przeciwko porównywalnym siłom pompejańczyków dodatkowo wzmocnionych przez około trzy tysiące jazdy i około pół setki słoni. Atak na pozycje wroga pierwsze wyprowadziły siły Cezara spychając siły wroga w kierunku wybudowanych wcześniej umocnień. Prawe skrzydło Scypiona zaczęło się załamywać. Rozstawione wraz z piechotą słonie Juby wpadły w panikę i zaczęły tratować własne wojsko. Widząc sukces prawego skrzydła Cezar uderzył w centrum prowadząc natarcie osobiście. Siły Cezara wycinały w pień dziesiątki żołnierzy Scypiona i Juby. Zniszczyły także obozowisko afrykańskiego władcy. Choć warto pamiętać, że statystyki ofiar w przypadku antycznych źródeł są mocno zawyżone i bilans ofiar: pięćdziesięciu poległych żołnierzy Cezara i dziesięć tysięcy poległych żołnierzy Scypiona należy traktować z ostrożnością. Pamiętajmy jednak, że ogólną wskazówkę autorów klasycznych o nieproporcjonalnie wysokiej liczbie strat Scypiona i Juby w stosunku do Cezara trzeba uznać za prawdziwą. Resztki wojsk pompejańskich trafiły do Hiszpanii by kontynuować walkę z cezarianami.
