
Kartka z kalendarza. 6 VI 371 przed Chrystusem – Bitwa pod Leuktrami
Teby szybko zyskiwały na znaczeniu wśród miast państw Związku Beockiego. Widząc szybko rosnącą zamożność Teb, i duży wkład ich armii w rozwój zasobów wojskowych Związku, Sparta zdecydowała się na rozbicie wzrastającego w siłę lokalnego gracza. Do pokoju w Grecji nakłaniał z wielkim zaangażowaniem perski król królów. Achemenidzki Iran miał kłopoty w Egipcie i nie chciał mieć problemów wśród greckich sojuszników. Mimo apeli z Bliskiego Wschodu armia peloponeska dokonała ataku na Beocję. Siły atakujących liczył prawdopodobnie ponad dwanaście tysięcy żołnierzy, co dawało Sparcie i jej sojusznikom sporą przewagę nad broniącymi się Tebańczykami. Spartanie byli dość pewni siebie i wykorzystując, wielokrotnie już stosowany na greckim polu walki, szyk falangi chcieli z wielkim impetem rozbić linie przeciwnika. Pewność siebie miała jednak kosztować ich bardzo dużo. W starciu pod Leuktrami, które miało miejsce 6 VI 371 roku okazało się, że odpowiednie dowodzenie i modyfikacja klasycznego układu falangi pozwolą słabszemu na odniesienie sukcesu.
W obronie dorobku
Przez niemal osiem lat przed sławnym starciem pod Leuktrami Tebańczycy z wielkim trudem zdobywali kolejne przyczółki na terenie Beocji. Bali się, że Spartanie zniszczą owoce ich wysiłku. Wielkie znaczenie dla mobilizacji wojska Tebańczyków miał ich charyzmatyczny przywódca – polityk i wódz Epaminondas, który nie chciał się poddać presji Sparty i ich sojuszników. Nie miał zamiaru zniweczyć dorobku i wielu swoich współobywateli. Dodatkowo animozję między stronami podsycała różnica dotycząca ustroju. Tebańczycy byli demokratami i takie same rozwiązanie polecali wielu zależnym od siebie miastom. W przeciwieństwie do nich Spartanie popierali raczej oligarchie, które nie chciały mieć u swoich granic silnego i nowego demokratycznego ośrodka władzy.
Starcie
6 VII 371 roku przed Chrystusem Spartanie zostali powitani przez około dziewięć tysięcy żołnierzy Teb. Lewe skrzydło Tebańczyków dowodzone było osobiście przez Epaminondasa. W centrum tego skrzydła znajdował się słynny tebański Święty Zastęp elitarna jednostka hoplitów złożona z par mężczyzn pozostających w związkach. Święty Zastęp pierwotnie miał bronić tebańskiej twierdzyjednak tym razem został użyty w polu. Tebańczycy tak ustawili się do bitwy, że potężne lewe skrzydło z powodzeniem nacierało na pozycje spartańskie, a prawe i centrum odwracało uwagę Spartan o właściwego kierunku natarcia. Zmęczeni bitwą i zaskoczeni Spartanie zaczęli się cofać, aż wreszcie nie byli w stanie sprostać naporowi przeciwnika i oddali pole Tebańczykom.
Skutki bitwy
Skala porażki zaskoczyła Spartan., W bitwie poległo aż czterystu Spartiatów spośród ponad siedmiuset biorących udział w bitwie. Bitwa ta przekreśliła mocarstwowe plany Sparty. Szybko okazało się, że kolejne miasta regionu zawierały sojusz z Tebami opuszczając koalicję ze Spartą. Tebańczycy poszli za ciosem i szybko zaatakowali Lakonię. W 370 roku na Spartan czekały kolejne nieszczęścia i wielki ekonomiczny krach.