Kartka z kalendarza. 8 grudnia 1991 – Porozumienie białowieskie – rozpad ZSRS
Układem białowieskim nazywamy dokument powołujący do życia Wspólnotę Niepodległych Państw. Dokument został podpisany przywódców Białorusi, Rosji i Ukrainy. Jego nazwa pochodzi od miejsca podpisania dokumentu w domku myśliwskim w Wiskulach na terenie Puszczy Białowieskiej. Republiki wchodzące do niedawna w skład Związku Sowieckiego stały się w pewien sposób jego grabarzami. Znajdujący się bardzo złej sytuacji gospodarczej Związek Sowiecki opuszczały poszczególne republiki związkowe widząc nadarzającą się okazję do ucieczki z małżeństwa, do którego nie zawsze przystępowały dobrowolnie. Dokument z ósmego grudnia faktycznie zakończył żywot ZSRS, mimo, że jego olbrzymi potencjał militarny i częściowo także gospodarczy nie został formalnie podzielony. Przed poszczególnymi republikami była jeszcze długa droga w stronę okrzepnięcia ich niepodległości, musiały zmierzyć się z licznymi problemami, w tym z bardzo kosztownym społecznie i ekonomicznie procesem wychodzenia z gospodarki centralnie sterowanej, i procesem redukcji zbrojeń – zarówno konwencjonalnych jak i broni masowego rażenia.
Przedstawiciele republik
W spotkaniu wzięli udział ze strony rosyjskiej Borys Jelcyn, ze strony białoruskiej Stanisław Szuszkiewicz i ze strony ukraińskiej Leonid Krawczuk. Trzy duże, zamieszkałe głównie przez ludność słowiańskiego pochodzenia republiki zadecydowały o dalszych losach ZSRS. Wkrótce po podpisaniu porozumienia przywódcy starali się dopilnować by zostało ono ratyfikowane przez parlamenty poszczególnych republik. Dla części przedstawicieli starych elit komunistycznych był to krok całkowicie niszczący cały dotychczasowy dorobek Sojuza. Skonfliktowany z Jelcynem Gorbaczow protestował przeciwko samowoli przywódców trzech republik, ale proces demontażu imperium trwał już w najlepsze. Od 1989 roku kraje Europy Środkowej i Wschodniej decydowały się na obranie kursu w kierunku demokracji. Upadały komunistyczne dyktatury w pasie zewnętrznym imperium, na co z nadzieją patrzyły narody republik wchodzących w skład ZSRS.
Ratyfikacje
Na ratyfikację dokumentu zdecydowały się parlamenty: Ukrainy (10 XII), Białorusi (11 XII) i Rosji (12 XII). Widząc kierunek zmian, dzień po Rosji, swoje zainteresowanie przystąpieniem do WNP zgłosiły Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan. Do WNP nie chciały przystąpić Gruzja i republiki bałtyckie, które obawiały się, że nowopowstała organizacja stanie się kolejną odsłoną rosyjskiego wpływu na sąsiadów.
