Kartka z kalendarza. 9 IV 1918 – Borys Martos premierem Ukraińskiej Republiki Ludowej
Wraz z porewolucyjnym osłabieniem Rosji i sukcesami wojsk państw centralnych na obszarach Rosji kolejne narody dawnego Imperium Rosyjskiego zgłaszały swoje pretensje do niepodległości, w czym ochoczo pomagały wojska niemieckie. Między 1916 a 1918 rokiem swoje monarchie rozwijali w oparciu o Hohenzollernów Finowie, Polacy i Niemcy Bałtyccy. Ukraińcy podążali od autonomii ku niepodległości. Borys Martos objął funkcję premiera Ukraińskiej Republiki Ludowej 9 IV 1918 roku. Ten naukowiec i badacz kooperatyw spółdzielczych objął urząd w trudnym okresie budowania ukraińskiej państwowości.
Od autonomii do niepodległości
Pierwszym impulsem mobilizującym Ukraińców do działań była abdykacja cara Mikołaja II. Pierwszym organem działającym na rzecz ukraińskiej autonomii było stworzenie Ukraińskiej Centralnej Rady, która już 23 VI 1917 roku powołała rząd autonomiczny. Ten w dalszej współpracy z Radą starał się o akceptacje ich autonomii w rosyjskim Rządzie Tymczasowym. Ukraina od lipca 1917 roku była autonomiczną częścią Rosji, a w styczniu 1918 roku po puczu bolszewickim Rada wolała nie ryzykować oczekiwania i proklamowała niepodległość Ukrainy, którą w specjalnym traktacie pokojowym uznały Berlin i Wiedeń. Państwa centralne liczyły nie tylko na osłabienie Rosji, ale też na dostawy zboża z Ukrainy.
Martos premierem
Borys Martos (1879 – 1977) objął urząd premiera 9 kwietnia 1918 roku i pełnił go do 27 sierpnia 1919 roku. Niemal od samego początku angażował się w pracę Ukraińskiej Centralnej Rady. Jeszcze w okresie Imperium Rosyjskiego promował działalność spółdzielczą. Tłumaczył i wydawał na język ojczysty prace kooperatystów. Podobnie jak w przypadku socjaldemokratów w Królestwie Polskim upatrywał w kooperatywie drogi do usamodzielnienia się ukraińskich drobnych wytwórców od kosztownego pośrednictwa. Ze względu na znajomość ekonomii pełnił wcześniej urząd ministra finansów. Wraz z sukcesami komunistów udał się na emigrację, z której już nigdy nie powrócił. Zmarł w latach siedemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych.
