W audycji „O Wszystkim z kulturą” Michała Szułdrzyńskiego w Drugim Programie Polskiego Radia wystąpiło dwóch ekspertów specjalizujących się w kwestiach związanych z tematyką żydowską: Philip Earl Steele, ekspert Stowarzyszenia Trójmorze (amerykański badacz syjonizmu mieszkający w Polsce) oraz Jarosław Kociszewski (reporter, wieloletni korespondent polskich mediów w Izraelu).
Rozmowa dotyczyła dwóch zagadnień: 1) Serii 6 artykułów o „Ojcach współczesnego Izraela” pochodzących z ziem dzisiejszej Polski, 2) 135 rocznicy urodzin Dawida Ben Guriona, w Płońsku
Intencją Philipa Steele’a w powstaniu nowej serii artykułów i podcastów jest odciągniecie narracji o stosunkach polsko-żydowskich od tematu Holocaustu. Jako przykład problemu, jaki widzi, przypominał konferencję, która odbyła się w Warszawie ponad 2 lata temu dotyczącą wspólnych działań wobec zagrożenia ze strony Iranu. Podczas tego wydarzenia padły oskarżenia dotyczące zagłady Żydów w czasie II Wojny Światowej, co spowodowało kolejny kryzys w stosunkach polsko-izraelskich. Stąd pomysł na szukanie pozytywnych przykładów wspólnego dziedzictwa.
Formułą opowieści jest przedstawienie miejsc, z których ci ludzie pochodzili i jakie dziedzictwo po nich zostało, wraz z ich biografiami. Dawid Ben Gurion, jeszcze jako Dawid Grün żyjąc w Płońsku, we wczesnym dzieciństwie stał się gorliwym syjonistą. Autorzy podkreślają, że plany te nie wynikały z potrzeby ucieczki przed życiem w Polsce a były raczej elementem młodzieńczego idealizmu, które ogniskowało się w planach budowy nowego państwa Izrael. Jest to przełamanie stereotypu budowy relacji polsko-żydowskich jedynie z pozycji zagłady lub antysemityzmu.
Założenia projektu
Projekt ten jest realizowany przez KEW i finansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Wszystkie artykuły i podcasty będą przetłumaczone na hebrajski i angielski. Podcasty są nagrywane w miejscach skąd „ojcowie Izraela” pochodzili – i już ukazuję się, również w mediach w Izraelu.
Projekt ten jest realizowany w ramach grantu. Oprócz historii Dawida Ben Guriona, w cyklu tym ukażą się między innymi takie postaci jak:
Dawid Gordon – „ojciec prasy hebrajskojęzycznej”, który był redaktorem naczelnym tygodnika Ha-Magid (to pierwszy hebrajskojęzyczny tygodnik w Europie, wydawany w Ełku)
Nachum Sokołow – urodzony w Wyszogrodzie, dorastał w Płocku; w latach 1931–1935 prezes Światowej Organizacji Syjonistycznej.
Cwi Hirsz Kaliszer – urodzony w Lesznie a działający w Torunie, jeden z najważniejszych pionierów syjonizmu, współtwórca Związku dla Kolonizacji Palestyny.
Dziedzictwo Ben Guriona w Polsce
Poruszono w audycji sprawy materialnego dziedzictwa Dawida Ben Guriona w Płońsku. Dom rodziny Grünów nie przetrwał do dnia dzisiejszego, jednakże jak podkreślili to autorzy nie była to kwestia związana z niszczeniem dziedzictwa żydowskiego w tym mazowieckim mieście a jedynie naturalna kolei rzeczy, która polegała na wyburzaniu starej drewnianej architektury z miejskiej tkanki.
Jak podkreśla Jarosław Kociszewski, w miejscu domu Ben Guriona znajduje się plac nazwany od jego nazwiska. Niedaleko znajduje się nowy mural upamiętniający jego historię. Jednakże te działania są dosyć skromne jeśli weźmiemy pod uwagę znaczenie tego polityka dla współczesnej historii świata. Ważnym elementem pamięci o Ben Gurionie jest fakt, że on nie uciekł z Polski a jedynie udał się do Izraela realizować swoje marzenia dla swojego narodu. Istnieje pewna anegdota dotycząca wyjazdu tego polityka ze swojego rodzinnego miasta. Otóż nie posiadał pieniędzy na dorożkę, żeby się udać do stacji kolejowej. Polski woźnica przewiózł go jednak za darmo. Lata później, w podzięce dla swojego miasta, Ben-Gurion przekazał jego władzom złotą monetę, z okresu carskiej Rosji, już jako izraelski lider polityczny.
Philip Earl Steele podkreślił, że miarą sukcesu realizowanego projektu, będzie przekonanie włodarzy takich miast jak Płońsk czy Toruń do budowy pozytywnego wizerunku tych miejsc związanego ze budującą historią wczesnego syjonizmu. Jednym z pierwszych kroków ku temu powinno być stworzenie odpowiedniej oferty turystycznej dla odwiedzających Polskę Izraelczyków, którzy często kojarzą nasz kraj przede wszystkim z Zagładą.
Jednocześnie trzeba pamiętać, jak podkreślał Jarosław Kociszewski, że wśród społeczeństwa izraelskiego niewielka jest świadomość dotycząca miejsc życia „Ojców Izraela” w ówczesnej Polsce. Związane jest to z pewną ahistoryczną postawą społeczeństwa izraelskiego wobec swoich przodków w Europie. Seria artykułów i podcastów ma to zmienić.
Zapraszamy do zapoznania się z całością artykułu o Dawidzie Ben Gurionie, oraz o Dawidzie Gordonie: https://www.rp.pl/plus-minus/art19036831-jak-w-plonsku-rodzilo-sie-panstwo-izrael https://www.rp.pl/plus-minus/art19056671-dawid-gordon-z-elku-jeden-z-wielkiej-trojki-wczesnego-syjonizmu
Oraz audycji Drugiego Programu Polskiego Radia: https://www.polskieradio.pl/8/3664/Artykul/2830070,Jak-powstalo-panstwo-Izrael?fbclid=IwAR189IaPuY71nTMss8DSspcJPhrogfRnfL3EwJ17tSQP61le46WGReNKFxc
