Europa Środkowa, obejmująca państwa o zróżnicowanej strukturze gospodarczej i strategicznym położeniu na styku Wschodu i Zachodu, stoi dziś przed szeregiem wyzwań, które wymagają zdecydowanych i skoordynowanych działań. Gospodarcze i energetyczne problemy, z jakimi mierzy się region, wynikają zarówno ze światowych przemian, jak i z lokalnych uwarunkowań historycznych, społecznych oraz politycznych. Transformacja energetyczna, będąca nieodłącznym elementem walki ze zmianami klimatu i realizacji celów zrównoważonego rozwoju, wymaga ogromnych inwestycji w infrastrukturę przesyłową (energii elektrycznej, gazu ziemnego), moce wytwórcze w zakresie odnawialnych źródeł energii (OZE) i innowacyjne technologie. Jednocześnie napięcia geopolityczne, takie jak wojna na Ukrainie, wzmocniły potrzebę dywersyfikacji źródeł oraz kierunków dostaw surowców energetycznych i uniezależnienia się od importu nośników energii od zewnętrznych dostawców, w tym głównie Federacji Rosyjskiej.
Na tym tle gospodarki regionu muszą mierzyć się z dodatkowymi wyzwaniami, takimi jak inflacja, rosnące koszty energii elektrycznej, zmiany w łańcuchach dostaw oraz zwiększone wymagania w zakresie modernizacji przemysłu. Kluczowe stają się nie tylko działania na poziomie krajowym, ale również regionalna współpraca, której celem jest stworzenie zintegrowanego i odpornego systemu gospodarczego oraz energetycznego. Jednocześnie Europa Środkowa ma szansę wykorzystać swoją pozycję jako mostu między Wschodem a Zachodem, stając się liderem w rozwoju zielonych technologii i wdrażaniu innowacji, które mogą przyciągnąć międzynarodowe inwestycje.
Niniejsze opracowanie jest analizą sytuacji gospodarczej oraz energetycznej państw Europy Środkowej (Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Chorwacja, Słowenia, Bułgaria, Rumunia), a także służy wskazaniu zarówno trudności, które mogą spowolnić procesy transformacyjne, jak i możliwości, jakie niesie ze sobą dynamiczny rozwój nowych technologii oraz zmieniające się realia gospodarcze i energetyczne. Region ten, choć wciąż zmaga się z dziedzictwem przeszłości, dysponuje potencjałem, który – odpowiednio wykorzystany – może stać się fundamentem jego długofalowego sukcesu.
