Wojna polsko-turecka 1672 – 1676 była jednym z ostatnich epizodów konfliktów między Rzeczpospolitą a Imperium Osmańskim. Wielkie zwycięstwo Sobieskiego pod Chocimiem 11 XI 1673 odwróciło losy konfliktu, a sukces, w długim starciu pod Żurawnem, z przełomu września i października 1676 roku, był pewnym podsumowaniem sukcesów Polaków i Litwinów. Osmanowie wytracili impet i byli zdecydowanie bardziej skłonni do rozmów pokojowych. O trwałym pokoju nie mogło jednak być mowy. Imperium wciąż posuwało się na zachód Europy, cień Półksiężyca był coraz to wyraźniejszy. Warszawa była chętna do choćby czasowych rozwiązań zmęczona przedłużającym się konfliktem. Rozejm w Żurawnie był pewnym kompromisem, który na jakiś czas pozwolił obu stronom złapać oddech i zająć się innymi sprawami.
Postanowienia rozejmu w Żurawnie
Osmanowie dobrowolnie rezygnowali z daniny, którą musiała wypłacać Warszawa. Coroczny trybut wynosił aż 22 tysiące złotych i był częścią postanowień buczackich o których rozmawiano cztery lata wcześniej. Do Rzeczpospolitej miały powrócić ziemie położone nad Dnieprem włącznie z miastami Biała Cerkiew i Pawołocza. Powrót Bracławszczyzny podniósł mocno morale w kraju. Nie było jednak porozumienia z Turkami w sprawie Kamieńca. Potężna twierdza miała pozostać częścią Turcji co budziło sprzeciw w Polsce. W Żurawnie zdecydowano też o przesiedleniu części Tatarów z terenów litewskich na południe pod Kamieniec. Tatarzy mieli być wsparciem dla Tureckiej załogi Kamieńca. Rozejm zakończył okres wojny z lat 1672 – 1676.
Kartka z kalendarza. 14 X 1767 – porwanie przywódców konfederacji radomskiej
Rozejm nie stał się pokojem
Postanowienia rozejmu z Żurawna nie stały się podstawą trwalszego porozumienia pokojowego ponieważ polska delegacja, która przebywała w Turcji nie zgadzała się na trwałe przejście pod władanie Turcji Kamieńca. Pobyt polskich wysłanników w Turcji w latach 1677 – 1678 zakończył się więc fiaskiem. Turcy poczuli się silni ponieważ po wielkich sukcesach w walkach z Republiką Wenecji w 1679 roku Imperium Osmańskie mogło pozwolić sobie na przerzucenie dużych sił wojskowych na północ przeciwko Warszawie i Habsburgom. Wspólne zagrożenie jednoczyło. W 1683 doszło do zbliżenia między Warszawą i Wiedniem w wyniku którego został podpisany sojusz wojskowy. Od tej chwili najczęściej wyznacza się cezurę czasową drugiego etapu zmagań polsko – tureckich w drugiej połowie XVII wieku – trwał on od 1683 do 1699 roku.
