Kartka z kalendarza. 22 VIII 1944 – Upadek Arsenału

Warszawski Arsenał Królewski był pięknym zabytkiem barokowej architektury. Został wzniesiony przez króla Władysława IV w latach 1638 – 1643. Król rozmiłowanym w nowoczesnej literaturze dotyczącej teorii wojen chciał sprowadzać do Polski nowoczesną broń i magazynować ją bezpiecznie. W gmachu przechowywano ówcześnie najgroźniejszą broń pola walki – artylerię. Król zdawał sobie sprawę z jej znaczenia i kupował liczne armaty, które później z powodzeniem wykorzystywał w wojnach z Rosją. Budynek Arsenału powstał w miejscu gdzie już od czasów Batorego istniał szpital dla weteranów wojen. Wspaniały gmach kilkukrotnie przebudowano, by odpowiednio dopasować go do panujących mód architektonicznych. Gmach stał się jednym z symboli poparcia ludności stolicy dla Powstania Listopadowego. W okresie międzywojennym budynek odrestaurowano. Przed II Wojną Światową mieściło się w nim Archiwum Miejskie Warszawy. Podczas Powstania Warszawskiego budynek Arsenału wpadł w ręce powstańców już 5 sierpnia 1944 roku. Aż do 22 sierpnia trwał w nim zacięty opór powstańców. Niemcy używali różnych rodzajów broni by złamać ducha walki Polaków. Obiekt definitywnie przestał istnieć po Powstaniu.

22 VIII

Niemcy bombardowali i ostrzeliwali poszczególne sektory miasta. Do ataków lotniczych używano słynnych nurkujących bombowców Ju-87 Stuka, które mimo małego udźwigu pozwalały na dość precyzyjne uderzenia. Ich ataki wywoływały panikę. Niemcy sporadycznie używali bombowców horyzontalnych by nie razić pozycji własnych wojsk. Jednostki powstańcze z Żoliborza próbowały nad ranem przebić się w kierunku Starówki jednak nie było to możliwe. Niemcy skutecznie ostrzeliwali powstańców. Budynek Arsenału był silnie ostrzeliwany przez Niemców. Powstańcy próbowali pozostać w ruinach archiwum, ale było to bardzo trudne. Poza gradem pocisków z broni maszynowej na Arsenał spadały też pociski z dział, które Niemcy podciągnęli w pobliże budynku. Budynek był mocno zniszczony. Spaliły się najcenniejsze zbiory Archiwum Miejskiego ulokowane w zachodnim pawilonie budynku.

Kartka z kalendarza. 21 VIII 1866 – Powstanie na Krecie

Epilog

Po upadku powstania Niemcy podpalili budynek Arsenału. Podczas wywołanego przez nich pożaru budynek uległ zniszczeniu w 80%. Znaczna część archiwaliów została spala jeszcze w czasie walk późniejsze wyburzanie definitywnie zakończyło proces utraty dokumentów. Budynek odbudowano pod koniec lat czterdziestych XX wieku.